نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار سیاستگذاری عمومی، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، ایران

چکیده

در نظام نظارت الهی، خداوند متعال و فرشتگان الهی، ناظر بر اعمال، رفتار و نیات انسان­ها می­باشند و به انسان گوشزد می­شود که خدا و فرشتگان در همه حال ناظر بر او هستند. اسلام دینى کامل و پاسخگوى تمام نیازهاى تکاملى و موجب سعادت و کمال انسان است در نتیجه کارگزاران و مدیران نظام اسلامی را به داشتن یک نظارت دقیق و عادلانه سفارش می­کند؛ چرا که پایداری و سلامت هر دولتی وابسته به وجود نظام نظارتى جامع می­باشد. جمهوری اسلامی ایران نظامی کارآمد مبتنی بر مبانی اسلامی و مشروعیت آن الهی و مردمی است و در نتیجه، نظارت بر دولت در این نظام از استحکام و ضمانت اجرای بیشتری برخوردار است که در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به این یافته می­رسد که سیاستگذاری نظارت بر اعمال دولت در جمهوری اسلامی ایران دارای مبانی شرعی (قرآن، سنت، احادیث و روایات) و حقوقی (قانون اساسی، احکام و فرامین مقام رهبری، قوانین عادی، قواعد حقوقی بین‌المللی، مقررات اداری، رویه قضایی، اصول کلی حقوقی و عرف و عادت) می­باشد که سبب قوام نظارت در نظام اسلامی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Basics of policy-making for monitoring government actions in the system of the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • Vahid Araei

Assistant Professor of Public Policy, Department of Public Administration, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Iran

چکیده [English]

In the system of divine supervision, God Almighty and divine angels watch over the actions, behavior and intentions of humans, and it is pointed out to humans that God and angels watch over them at all times. Islam is a perfect religion that answers all evolutionary needs and brings happiness and perfection to man, as a result, it orders the agents and managers of the Islamic system to have a strict and fair supervision; because the stability and health of any government depends on the existence of a comprehensive monitoring system. The Islamic Republic of Iran is an efficient system based on Islamic foundations and its divine and popular legitimacy, and as a result, government supervision in this system has more strength and guarantee of implementation. on the actions of the government in the Islamic Republic of Iran with Sharia (Qur'an, Sunnah, hadiths and narrations) and legal foundations (constitution, rulings and orders of the leadership, ordinary laws, international legal rules, administrative regulations, judicial procedure, general legal principles and custom and habit) which is the reason for the consistency of supervision in the Islamic system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • monitoring
  • government
  • constitution
  • Islamic system
  • administrative practices
آرایی، وحید (1399). «واکاوی سازوکارهای نظارت بر سازمان­های اداری پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، دوره 1، شماره 1.  
احمدی، علی، م‍ص‍طف‍ی‌ ک‍اظم‍ی‌ و م‍ح‍م‍د م‍ولای‍ی‌ (1383). نقش ارزش‌های اسلامی در فرایند نظارت و کنترل، تهران: تولید دانش.
اخوان کاظمی، بهرام (1389). «اهداف و کارکردهای نظارت در نظام سیاسی اسلام»، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، سال اول، شمارة دوم، صص 22ـ1.
اخوان کاظمی، بهرام (1391). نظارت در نظام اسلامی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
انصاری، ولی­الله (1374). کلیات حقوق اداری، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
دشتی، محمد (1379). نهج‌البلاغه، تهران: ناشر مشرفین.
دهخدا، علی اکبر (1385). فرهنگ متوسط دهخدا، به کوشش غلامرضا ستوده و همکاران. تهران: دانشگاه تهران.
راسخ، محمد (1388). نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، تهران: انتشارات دراک.
راعی، مسعود و احمد مرتضایی (1393). «نظام نظارتی در فقه حکومتی»، فصلنامه علوم سیاسی، سال سوم، شماره دوم.
رستمی، ولی (1390). مالیه عمومی (با نگرش حقوقی)، تهران: نشر میزان.
سرمدی، محمدرضا (1393). مدیریت اسلامی، تهران: دانشگاه پیام نور.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1385). حقوق اداری تطبیقی، تهران: سمت.
عمید زنجانی، عباسعلی و ابراهیم موسی­زاده (1389). نظارت بر اعمال حکومت و عدالت اداری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کلینی، محمد بن یعقوب (1347). اصول کافی، تهران: اسلامیه.
محمدی ری‌شهری، محمد (1362). میزان‌الحکمه، قم: نشر دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
مدنی، سیدجلال­الدین (1388). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات همراه، ج 1.
ملک افضلی، محسن (1386). «نظارت در سیره حکومتی پیامبر اکرم(ص)»، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 43.
موسی­زاده، رضا (1382). حقوق اداری (2-1)؛ کلیات و ایران، تهران: نشر میزان.
میرزاآقایی، میترا و رضا هویدا (1397). «نظام کنترل و نظارت در مدیریت اسلامی»، چهارمین کنفرانس بین­ المللی پژوهش ­های مدیریت و علوم انسانی در ایران.
نقی‌پورفر، ولی‌الله (1376). «امر به معروف و نهی از منکر و نظام اسلامی»، مجموعه مقالات نخستین همایش علمی و پژوهشی نظارت و بازرسی در کشور، تهران، سازمان بازرسی کل کشور.
نیک­پور، امین و دیگران (1394). «ارائه الگوی مفهومی نظارت بر کار کارکنان سازمان­های دولتی بر اساس معیارهای پیشنهادی دانشمندان مسلمان در جهت سیاست­های کلی نظام اداری»، فصلنامه اسلام و پژوهش­های مدیریتی، دوره 11، شماره 1، صص 116-99.
هاشمی، سیدمحمد (1374). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران؛ اصول و مبانی کلی نظام جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.