نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
بدون تردید انقلاب اسلامی ایران، بزرگترین انقلاب قرن بیستم بوده است که توانسته تأثیرات گستردهای در سطح داخلی و بینالمللی برجای بگذارد. وجه تمایز آن با سایر انقلاب‌ها، در تأکید آن بر معنویت و ارزش‌های ملهم از دین اسلام بود، به نحوی که با تکیه بر قدرت فرهنگی منشعب از اسلام و احیای ارزش‌های اسلامی در یک شرایط بینالمللی و داخلی خاص توانست با بسیج همگانی به پیروزی برسد. بررسی علل انقلاب ها، همواره یکـی از جذاب ترین موضوعات علوم سیاسـی و جامعه شناسی می باشد. تاکنون در خصـوص عـلـل وقوع انقلـاب اسـلامی ایران، دیدگاه هـای مـختلفی مطرح شده است. در ایـن پـژوهش قصد داریم نارضایتی ها و ناکامی اقشار مختلف جامعه در قالب محرومیت نسبی و همچنین ارتباطات مستقیم و غیر مسـتقیم ارتـش و شـخص محمدرضا پهلوی، و تاثیراتی که این روابط بر بروز ناآرامی ها و نارضایتی ها داشته که پس از آن منجر به وقوع انقلاب شده است را مورد بررسی قرار دهیم.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Causes of the Islamic Revolution of Iran; Why and how
نویسنده [English]
- seyed mohammadreza mousavi
PhD Student in Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Undoubtedly, the Islamic Revolution of Iran has been the greatest revolution of the twentieth century, which has been able to have a wide range of effects both domestically and internationally. Its distinguishing feature from other revolutions was its emphasis on spirituality and values inspired by the religion of Islam, so that by relying on the cultural power of Islam and reviving Islamic values in a specific international and domestic context, it was able to win by mass mobilization. Reach. The study of the causes of revolutions has always been one of the most fascinating topics in political science and sociology. So far, different views have been put forward regarding the causes of the Islamic Revolution in Iran. In this study, we intend to express the dissatisfaction and failure of various sections of society in the form of relative deprivation, as well as direct and indirect communication between the army and the person of Mohammad Reza Pahlavi, and the effects of these relations on unrest and dissatisfaction that led to the revolution. Has been examined.
کلیدواژه‌ها [English]
- Islamic Revolution
- Pahlavi regime
- relative deprivation
- army
- militarism
- اتکینسون و اتکینون (1383). زمینه روانشناسی هیلگارد، ترجمه حسن رفیعی تهران: نشر ارجمند.
- اسلامی، محسن و ملکی عزین آبادی، روح اله (1397). «تحول مفهوم بازدارندگی در پرتو برجستگی امور معنایی در روابط بینالملل»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2، صص 179-204.
- اسملسر، نیل (1380). تئوری رفتار جمعی، ترجمه رضا دژاکام، تهران: موسسه یافتههای نوین.
- امام جمعه زاده، جواد و علی ابراهیمی (1395). «تحلیل جامعه شناسانه وقوع انقلاب اسلامی؛ با تاکید بر نظریه محرومیت نسبی تد رابرت گر و اندیشه های امام خمینی»، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 23.
- باقری دولت آبادی، علی (1394). «تاثیر اقدامات محمدرضا شاه در حوزه ارتش بر وقوع انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 32.
- برجعلی زاده، محمد؛ جعفری، علی و کردی، ناهید (1398). «بررسی نقش رسانه‌های نوین در گسترش تروریسم در عرصه بین الملل»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 9، شماره 1، صص 139-172.
- پزشکی، محمد و همکاران (١٣٨١). انقلاب اسلامی و چگونگی رخداد آن، قـم: نـشر معارف.
- جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.
- جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.
- جهانگیری، سعید و اطهری، سید اسدالله (1397). «بررسی تاثیر موقعیت ژئوپلیتیک ایران بر سیاست خارجی (قبل و بعد از انقلاب اسلامی)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 2، شماره 6، صص 55-77.
- چهرآزاد، سعید (1398). «وانموده های سیاستگذارانۀ پسا دفاع مقدس در حیطه روابط خارجی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 4، صص 127-144.
- حبیب زاده، افشین (١٣٨٧). مشارکت سیاسی طبقه کارگر در ایران، تهران: کویر.
- خانجانی، قاسم (1398). «راه های مقابله با نفوذ فکری و فرهنگی در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی آیت الله خامنه‌ای(مد ظله‌العالی)». دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 9، شماره 1، صص 1-30.
- خدابخشی، لیلا؛ ازغندی، علیرضا و هرمیداس باوند، داوود (1398). «بررسی مقایسه‌ای راهبرد ایران و عربستان در بحران سوریه با تکیه بر نظریۀ نوواقع‌گرایی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 3، صص 21-47.
- دارا، جلیل و خاکی، محسن (1397). «جایگاه شبکه مسلمانان میانه‌رو در اعمال قدرت نرم آمریکا؛ با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 1، صص 56-77.
- ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397). «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2، صص 127-154.
- رنانی، مـحسن( ١٣٨٩). «تـوسعه ملی در کمند سیاست»، آیین، شماره ٢٨ و ٢٩.
- رهـبری، مهدی (١٣٨٤). درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی ایران، بابلسر: دانشگاه مازندران .
- زیبا کلام، صادق (1388). مقدمه ای بر انقلاب اسلامی، تهران: نشر روزنه.
- زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 187-206.
- صباغ، جواد (1386). انقلاب اسلامی جنبشی معطوف به ارزش، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- صلاحی، سهراب (١٣٨٦). ایران و انقلاب اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین(ع).
- عمید زنجانی، عباسعلی (1368). انقلاب اسلامی و ریشه های آن، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- فرهنگی، محمد حسین (1380). انقلاب اسلامی ریشه ها و پیامدها، تبریز: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
- فوران، جان (1380). مقاومت شکننده تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه احمد تدین، تهران: نشر غزال.
- فیرحی، داود (١٣91). «امام خمینی(ره) گفتمان تجدد اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ٥.
- قدیانلو، زهرا (1393). مدلی از صدور انقلاب اسلامی بر مبنای نیازهای جامعه ی هدف مطالعه موردی: جوانان لبنان، بحرین و عراق، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده روابط بینالملل.
- کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان، صص 140-119.
- کرونین، استفانی (1377). ارتش و حکومت پهلوی، ترجمه غلامرضا بابایی، تهران: نشر خجسته.
- لاجوردی، حبیب (١٣٦٩). اتحادیه های کارگری و خودکامگی در ایران، ترجمه ضیاء صدیقی، تهران: شرکت سهامی نشر نو.
- مشایخ، نصیر (1380). پلنگ سیاه: زندگانی اشرف پهلوی، چاپ اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- میلانی، محسن (1383). شکل‌گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، تهران: انتشارات گام نو.
- نصیری، سوناز (1398). «نقش قدرت نرم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی عراق)»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 9، شماره 1، صص 265-287.
- نواختی مقدم، امین و حامد انوریان اصل (١٣٨٨). «مبانی ایدئولوژیک سیاست های فرهنگی رژیم پهلوی»، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ١٩.
)