نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر فوق دکترا علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

در ایران هنگامه­ ای که از تحریم سخن به میان می­ آید، ذهن همگان متوجه تحریم­ های بین المللی علیه برنامه اتمی کشور می­شود. اما واقعیت این است که جمهوری اسلامی از سال 1358، همواره با شدت و ضعف مختلف در معرض انواع تحریم ­های اقتصادی، نظامی و فشارهای دیپلماتیک کشورهای غربی و شورای امنیت سازمان ملل بوده است. تحریم­ های آمریکا علیه ایران بعد از تسخیر سفارتخانه آن کشور در تهران(در آبان 1358) شروع شد و تا به امروز بدون وقفه ادامه داشته است. تحریم­های آمریکا و دیگر کشورهای غربی به بهانه­ های مختلف از جمله مبارزه با تروریسم، نقض حقوق بشر، فعالیت ­های غیرمجاز هسته­ای، ساخت و پرتاب موشک­ های بالستیک و مداخله نظامی ایران در کشورهای دیگر اعمال شده است. این مقاله با مفروض گرفتن تصاعدی بودن تحریم­ های بین­ المللی با محوریتِ ایالات متحدۀ آمریکا با بهره­گیری از روش تحلیلی-توصیفی به دنبالِ پاسخِ به این سوال است که "تحریم ­های ضد ایرانی" چگونه از منظر جامعه شناسی سیاسی دچار دگردیسی شده است؟ یافته­ های پژوهش نشان می­دهد که تحریم­های بین­المللی علیه ایران با استفاده از کارکردهای نظامی، امنیتی، سیاسی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچریِ آن، به مرور زمان دچار تحول و تطورِ ماهوی گشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The genealogy of "transcendence of anti-Iranian sanctions" in the political sociology of the post-Islamic revolution

نویسنده [English]

  • chehrazad saeed

Postdoctoral Researcher in Political Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In Iran, when it comes to sanctions, everyone's mind is on international sanctions against the country's nuclear program. But the fact is that the Islamic Republic since 1979, has always been subject to various economic and military sanctions and diplomatic pressures of Western countries and the UN Security Council with different intensity and weakness. US sanctions against Iran began after the capture of its embassy in Tehran (November 1979) and have continued unabated to this day. US and other Western sanctions have been imposed on various pretexts, including the fight against terrorism, human rights abuses, illegal nuclear activities, the construction and launch of ballistic missiles, and Iran's military intervention in other countries. Assuming the exponential nature of US-centered international sanctions, this article uses a descriptive-analytical approach to answer the question of how "anti-Iranian sanctions" have been transformed from a sociological perspective. Findings show that international sanctions against Iran, using its military, security, political, geoeconomic and geocultural functions, have evolved over time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sanction policy
  • genealogy
  • political sociology
  • transcendence
  • Iran
اسلامی، محسن و نقدی، فرزانه (1395). «ابزار تحریم و سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران»، فصلنامه روابط خارجی، سال 8، شماره 4، زمستان.
انصاریان، مجتبی (1393). تاثیر تحریم های تحمیلی بر ایران از منظر دکترین امنیت انسانی، تهران: موسسه اقتصادی تدبیر اقتصاد.
آذری، مصطفی (1387). تحریم های اقتصادی؛ آثار و پیامدها، سیاست ها و راهکارها، تهران: موسسه اقتصادی تدبیر اقتصاد، چاپ اول.
آرنت، اریک (1379). ظرفیت نظامی و خطر بروز جنگ، ترجمه سید شمس الدین میرابوطالبی، محمد خوش قدم نیا و پرویز قاسمی، تهران: دوره عالی جنگ سپاه.
آقایی، داوود (1386). «جایگاه اتحادیه اروپایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوره سازندگی»، فصلنامه سیاست. دوره 37. شماره 3.
باقری دولت آبادی، علی و شفیعی سیف آبادی، محسن (1395). از هاشمی تا روحانی؛ بررسی سیاست خارجی ایران. تهران: تیسا.
بامری، مسلم (1397). «برجام و تاثیر آن بر مناسبات اقتصادی ج.ا.ایران»، مجله پژوهش ملل، دوره سوم شماره 30.
چوپانی نجف آبادی، حمید (1391). کارکرد تحریم های بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران در سیاست مهار ایران، تهران: پایان نامه دانشکده روابط بین الملل.
چهرآزاد، سعید (1398). ««وانموده های سیاستگذارانۀ پسا دفاع مقدس در حیطه روابط خارجی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، 5(4)، صص 127-144.
چهرآزاد، سعید (1399). ««بررسی فرآیند سیاستگذاری حقوق بشری ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه». فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(2)، صص 35-50.
حسینی، حسین و کرمی، جهانگیر (1377). فناوری و سیاست دفاعی، تهران: پژوهشکده علوم دفاعی.
دهشیار، حسین و نظری، نوذر (1398). «امنیتی کردن برنامه هسته ای ایران در دولت های بوش و اوباما»، پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل، سال 7، شماره 2 بهار و تابستان.
رزماری، هالیس (1372). امنیت خلیج فارس، ترجمه حاکم قاسمی، تهران: پژوهشکده علوم دفاعی.
رضائی پیش رباط، صالح (1395). «تاملی بر دستاوردهای حقوقی برجام»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 19، شماره 2، تابستان.
سخایی اردکانی، روح الله (1389). تحریم آمریکا علیه ایران(شکست یک تحریم)، تهران: انشارات آرون.
شایگان، فریده (1380). شورای امنیت سازمان ملل متحد و مفهوم صلح و امنیت بین المللی (زیر نظر جمشید ممتاز)، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
صادقی، حسین و همکاران (1399). مقدمه ای بر اقتصاد سیاسی ایران در سایه تحریم، تهران: انتشارات نور علم.
صادقی، سید شمس‌الدین؛ احمدیان، قدرت و زارع، سارا (1398). ««راهبرد عربستان سعودی در بحرین و تأثیر آن بر جبهۀ مقاومت»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس»، 5(4)، صص 29-45.
صدیق، میرابراهیم؛ جمشیدی، محسن و پورعظیم، معصومه (1398). ««نقش و جایگاه استراتژی دفاعی در راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد سیاسی، 3(11)، صص 63-98.
عباسی، مجید؛ شیراوند، صارم و فتحی، محمد جواد (1398). ««ژئوتروریسم و گفتمان ضد تروریسم ایالات متحده آمریکا در نظم هزاره جدید»، فصلنامه راهبرد سیاسی، 3(10)، صص 157-182.
علوی، ابراهیم (1387). «بحران گرونگانگیری و تحریم ایران»، فصلنامه راهبرد، تابستان.
علیخانی، حسین (1380). تحریم ایران: شکست یک سیاست، ترجمه محمد متقی نژاد، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
غرایاق زندی، داوود (1387). ایران و مسئله ی هسته ای، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
قنبرلو، عبدالله (1394). مبانی سیاست خارجی تطبیقی: بررسی سه الگوی ایران، ترکیه و چین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
قوام، سید عبدالعلی (1392). روابط بین الملل: نظریه ها و رویکردها، تهران: انتشارات سمت.
قهرمان پور، رحمان. (1394). هویت و سیاست خارجی در ایران و خاورمیانه. تهران: روزنه.
کیوان حسینی، سید اصغر (1387). واکاوی سیاست کنترل صدور فناوری در استراتژی کلان آمریکا، تهران: موسسه آموزشی صنایع دفاعی.
کیوان حسینی، سید اصغر (1387). واکاوی سیاست کنترل صدور فناوری در استراتژی کلان آمریکا(2008-1945)، تهران: موسسه آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی.
کیوان حسینی، سید اصغر و عشرتی خلیل آباد، فهیمه (1393). «رویکردی سازه انگارانه به روند تکامل و تشدید سیاست تحریمی آمریکا علیه ایران(1980-2012)»، فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، سال دوم، شماره دوم، بهار.
گوردن، جوی (1392). جنگ پنهان: ایالات متحده و تحریم های عراق، ترجمه زهرا کسمتی، تهران: نشر نی.
مشیرزاده، حمیرا (1388). تحول در نظریه های روابط بین الملل، تهران: سمت.
مصطفی زهرانی (1376). نظریه تحریم اقتصادی، تهران: وزارت امور خارجه.
ملکی عزین‌آبادی، روح اله؛ موسوی، سید محمدرضا و جلالی‌راد، محمدصادق (1398). ««بررسی رویکرد ایالات‌متحدۀ آمریکا علیۀ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تمرکز بر اقدام دونالد ترامپ در قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، 5(4)، صص 129-159.
ملکی فر، عقیل (1378). مبانی فناوری و انتقال تکنولوژی از منظر سیاستگذاری برای توسعه فناوری، تهران: سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح.
موسوی، سید محمدرضا و قنبری، سمیه (1399). ««قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در افغانستان(2020-2001)». فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 10(2)، صص 277-308.
مولایی، یوسف (1390). شرایط تاریخی و ضرورت گفتمان فراگیر ملی، روزنامه شرق، 6 بهمن، شماره 1449.
نفیو، ریچارد (1397). هنر تحریم ها: نگاهی از درون میدان، تهران: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
هادی زنور، بهروز (1398). تحلیل علل و پیامدهای تحریم های بین المللی علیه ایران در چهارچوب اقتصاد سیاسی در دورۀ 1358-139، تهران: نشر اقتصاد فردا.
یاوری، کاظم و محسنی، رضا (1389). «آثار تحریم های تجاری و مالی بر اقتصاد ایران: تجزیه و تحلیل تاریخی»، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال 16، شماره 61.