نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

هر جامعه ای دارای ساختار و عناصر تشکیل دهنده ای می باشد که از برآیند این عناصر تحولات سیاسی- اجتماعی شکل می گیرد. مقاله توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. جامعه ایران در صد سال اخیر، تغییرات عمیقی به خود دیده که نتیجه برخورد عناصرسازنده جامعه در ایران بوده است. برای درک این تحولات باید به عناصر سازنده جامعه ایران و نیروها و طبقات فعال و منفعل متمرکز شد. در ایران می توان به سه ساختار ایلی- عشایری، روستایی و شهری اشاره نمود که هر ساختار درون خود دارای نیروها و طبقاتی می باشد که از برخورد این نیروها و طبقات دولت هایی شکل گرفته است. بیشتر دولت ها در ایران بر مبنای همان روابط ایلی و عشیره ای شکل گرفته اند ولی در دوران جدید به دلیل تحولات، تأثیر طبقات سنتی کم و منفعلانه و طبقات جدید فعال تر شده اند و دولت مدرن در ایران را شکل داده اند.البته در قرون اخیر دولت که وابسته به طبقات بود؛ با کسب منابع جدبد وابستگی خود را به این نیروها کم کرده و سعی در تغییر و جابه جایی آنها نمود. در این مقاله برآنیم تا ساختار طبقاتی جامعه ایران و روابط این طبقات و نیروها و کنش و واکنش های آنها را در به وجود آمدن دولت مدرن را مورد بررسی قرار دهیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Role of Social Classes in the Formation of the Modern State in Contemporary Iran

نویسندگان [English]

  • Golamreza Zolfaghari 1
  • Asghar Partovi 2
  • Malek Zolghadr 2
  • Seyed Farshid Jafari Paybandi 2

1 PHD Student, Department of Political Science, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran

2 Assistant Professor, Department of Political Science, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran

چکیده [English]

Each society has its own structure and constituent elements, the result of which shape its political-social developments. This article is descriptive-analytical and uses a library method. In the last hundred years, Iranian society has undergone profound changes, which have been the result of the collision of the constituent elements of society in Iran. To understand these developments, one should focus on the constituent elements of Iranian society and its active and passive forces and classes. In Iran, it is possible to refer to three structures, tribal-nomadic, rural, and urban, that each of them has forces and classes within it, and governments are formed from the collision of these forces and classes. Most of the governments in Iran were formed based on the same patriarchal and tribal relations, but in the new era, due to the changes that have occurred, the influence of the traditional classes was less and passive, and the new classes became more active and formed the modern state in Iran. Of course, in recent centuries, the government, which was dependent on the classes, has reduced its dependence on these forces by acquiring new resources and has tried to change and relocate them. In this article, we intend to study the class structure of Iranian society and the relationships, and their forces, actions, and reactions in the creation of the modern state.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Role of Social Classes
  • Social-Political Developments
  • Formation
  • Modern State
  • Contemporary Iran
ادیبی، حسین (1358). طبقه متوسط جدید در ایران، تهران: انتشارات جامعه.
ازغندی، علیرضا (1385). درآمدی بر جامعه شناسی ایران، تهران: نشر قومس.
اسماعیلی فر، افشین (1399). «بررسی نقش و جایگاه امنیت غذایی در امنیت ملی، اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 1(2)، صص 23-41.
اشرف، احمد (1359). موانع رشد سرمایه داری در ایران، دوره قاجاریه، تهران: نشر زمینه.
اشرف، احمد و بنوعزیری، علی (1387). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، تهران: انتشارات نیلوفر.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (۱٣۶٣). المآثر والآثار، تصحیح ایرج افشار، تهران: اساطیر.
افضلی، رسول (1383). «رویکردی فرهنگی به نظم سیاسی پیشامدان و زمینههای تاریخی شکلگیری دولت مدرن در ایران»، فصلنامهی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 63(519)، صص 37-1.
امینی، علیرضا و ابوالحسن شیرازی، حبیب‌الله (1389). تحولات سیاسی- اجتماعی ایران از قاجاریه تا رضا شاه، تهران: نشر قومس.
انصاری، مهدی (1387). شیخ فضل‌الله نوری و مشروطیت (رویارویی دو اندیشه)، تهران: امیرکبیر.
آبراهامیان، یرواند (1394). مردم در سیاست ایران، پنج پژوهش موردی ترجمه بهرنگ رجبی، تهران: نشر چشمه.
آدمیت، فریدون (1388). ایدئولوژی نهضت مشروطیت، جلد اول، تهران: انتشارات پیام.
آرایی، وحید. (1399). «واکاوی سازوکارهای نظارت بر سازمان های اداری پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 1(1)، صص 215-233.
برزین، سعید (1373). «ساختار سیاسی- طبقاتی و جمعیتی در ایران»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، 83(1)، صص 22-27.
بشیریه، حسین (1374). جامعه شناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
بیانی، خان بابا (1375). پنجاه سال تاریخ ایران در دوره ناصری، چهره و سیمای راستین ناصرالدین شاه، تهران: نشر علم.
پروین، منوچهر و وزیری، مصطفی (1379). فرهنگ سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، مترجم معصومه خالقی، تهران: انتشارات باز.
خلیلی خو، محمد رضا (1373). توسعه و نوسازی ایران در دوره رضاشاه، تهران: مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی.
دولت آبادی، یحیی (1362). حیات یحیی، تهران: انتشارات عطار و انتشارت فردوسی.
راوندی، مرتضی (1344). تاریخ تحولات اجتماعی ایران، تهران: جلد سوم، نشر امیرکبیر.
زیباکلام، صادق (1376). ما چگونه ما شدیم، تهران: نشر روزنه.
سریع القلم، محمود (1377). «مبانی عشیره‌ای فرهنگ سیاسی ایران»، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، 135(1)، صص 34-43.
سعادت، فتح اله و امینی، امیر هوشنگ (1350). جغرافیای اقتصادی ایران، تهران: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی.
سیاح محلاتی، محمد علی (1346). خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت، به کوشش حمید سیاح و تصحیح سیف الله گلکار، تهران: انتشارات امیرکبیر.
شیخ الاسلامی، جواد (1368). جزوه درسی تحولات سیاسی و اجتماعی ایران از تأسیس سلسله قاجار تا شهریور 1320، تهران: دانشگاه تهران دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
علوی، عباس (1386). طبقه کارگر، تحولات سیاسی اجتماعی ایران 1230-1357، با اهتمام مجتبی مقصودی، تهران: انتشارات روزنه.
فوران، جان (1389). مقاومت شکننده تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه احمد تدین، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
کاتوزیان، محمد علی (1372). استبداد دموکراسی و نهضت ملی، تهران: نشر مرکز.
کسرایی، محمد سالار (1384). چالش سنت و مدرنیته در ایران از مشروطه تا 1320، تهران: نشر مرکز.
گودرزی، علی؛ سید نقوی، میرعلی و شریف‌زاده، فتاح (1399). «الگوی پیشگیری از چالش فساد به عنوان یکی از چالش‌های بزرگ حکومت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی (با رویکرد کیفی)»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 1(4)، صص 227-249.
لمتون، آن (1377). مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
معدل، منصور (1382). طبقه، سیاست و ایدئولوژی در انقلاب ایران، ترجمه محمد سالار کسرایی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
موثقی، احمد (1385). نوسازی و اصلاحات در ایران، تهران: نشر قومس.
نژادهاشمی، سیدمهدی و بهرامی‌نژاد، علی (1399). «تئوری جامعه شناختی اقتصاد مقاومتی با رویکردی به نظرات بینان‌گذار انقلاب اسلامی»، فصلنامه جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 1(2)، صص 161-137.
ویژه، محمدرضا و قهوه چیا، حمید (1391). «تحلیلی بر نظام نامة انتخابات سال 1285 مجلس شورای ملّی»، فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، 2(5)، صص 226-195.
هاشمی شاهرودی، محمود (1376). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم: ناشر موسسه دایرالمعارف فقه اسلامی.