نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تخصصی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
نگرش متفاوت فقهای عصر مشروطه نسبت به ماهیت دولت در عصر غیبت و تفاوت نقطه عزیمت آن‌ها از اصل اولیه عدم جواز تشکیل حکومت در عصر غیبت باعث اختلاف رویکرد درباره چگونگی تشکیل حکومت در دوران مشروطه و ارائه دو نوع مدل حکومتی توسط آنان گردید. مقاله حاضر در پاسخ به این سؤال که رویکرد فقهای عصر مشروطه درباره ماهیت حکومت چه تأثیری بر فرآیند تشکیل و نهادینه‌سازی سلطنت مشروطه و به‌تبع آن بر فرآیند توسعه سیاسی در ایران معاصر داشته؟ با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی در چارچوب مطالعات جامعه‌شناسی تاریخیِ تفسیری، معتقد است: عدم انسجام نظری فقهای عصر مشروطه در مواجهه با سلطنت مشروطه، به‌تدریج باعث ایجاد مرزبندی‌هایی در جامعه شد؛ به‌گونه‌ای که برخی تأسیس نهادهای جدید را مخالف موازین شرعی قلمداد کرده مبارزه با آن را واجب و در مقابل عده‌ای حفظ اساس اسلام را منوط به‌شکل‌گیری چنین نهادهایی دانسته، تلاش برای تشکیل آن‌ها را جهاد فی سبیل الله معرفی کردند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، تقدس بخشی به رفتارهای سیاسی ذیل عناوین شرعی، لاجرم جامعه معاصر ایران را به سمت چندپارگی‌های اجتماعی، سیاسی و حقوقی سوق داد و حالتی متصلب به شکاف‌های ایجادشده داد؛ وضعیتی که باعث بروز درگیری‌های فیزیکی و حذف بسترهای گفتگوی مسالمت‌آمیز میان دو گروه حامیان و مخالفان حکومت مشروطه و ایجاد اختلال در روند نهادینه‌سازی سلطنت مشروطه به‌عنوان یکی از شاخص‌های حکومت قانون شد و به‌تبع آن فرآیند توسعه سیاسی در ایران معاصر را نیز تحت‌الشعاع قرار داد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Clergy, government and political development in contemporary Iran
نویسندگان [English]
- alireza salehi 1
- mostafa abtahi 2
- abolghasem taheri 3
1 Political Science, Political Sociology, Azad University, Research Sciences Unit, Tehran
2 Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law, Theology and Political Science, Research Sciences Unit, Islamic Azad University, Tehran.
3 Professor of the Department of Political Science, Faculty of Theology, Law and Political Science, Research Science Unit
چکیده [English]
The different viewpoints of the jurists of the constitutional era, regarding the nature of the government during the absence and the difference in their starting point from the basic principle of the inadmissibility of forming a government, caused a difference in the way the government was formed. This article is in response to the question that the approach of these jurists about the nature of government had an effect on the process of formation of constitutional monarchy. Using the descriptive-analytical method in the framework of interpretive historical sociology studies, the article believes: the lack of theoretical coherence of the jurists of the constitutional era in the face of the constitutional monarchy, gradually created boundaries in the society; In such a way that some considered the establishment of new institutions to be against the Shariah standards and to fight against it, and some believed that the preservation of the foundations of Islam depended on the establishment of such institutions. According to the findings of this research, the sanctification of political behavior under Sharia titles led the society towards social, political and legal gaps and gave a stable state to the created gaps. A situation that caused the removal of platforms for peaceful dialogue between the two groups of supporters and opponents and created disruptions in the process of institutionalizing constitutional monarchy as one of the indicators of the rule of law and overshadowed the process of political development in contemporary Iran.
کلیدواژه‌ها [English]
- Constitutional foghaha
- Constitutional government
- Social Gaps
- Political Development
- Contemporary Iran
)