نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

چکیده

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تأثیر عوامل محیطی-ایدئولوژیکی و قرائت دینی بر خوانش متفاوت از مفهوم حقوق زنان در اندیشه گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی و نواندیشان دینی پس از انقلاب اسلامی بر مبنای نظریه کوئنتین اسکینر است. از همین رو سوالی که مطرح می­شود عبارت است از اینکه «اختلاف آراء اندیشمندان فقه محور و نواندیشان دینی در خصوص جایگاه اجتماعی زنان از چه عاملی نشأت گرفته است؟» نتایج حاصل از تحقیق که با روشی توصیفی-تحلیلی و آزمون نظریه با مورد بدست آمده است، نشان می­دهد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، با ورود به عرصه عملی سیاست و بخصوص از دهه هفتاد، با مسائل جدیدِ علمی، آراء سیاسی تازه و روش­های نوینِ­تفسیرِ متون دینی روبرو شدیم. یکی از جریانهایی که برای تفسیر متون دینی از روش­های جدید استفاده کرد جریان نواندیشی دینی است. این جریان با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه­ای تفسیر نمود که قابلیت پذیرش حقوق زنان، آنگونه که امروزه بیان می­شود و متناسب با عصر کنونی است را داشته باشد، تا به زعم خود کرامت زنان متناسب با شرایط روز حفظ گردد و از بی­عدالتی نسبت به آنها جلوگیری شود. همزمان با آنها، گفتمان فقاهتی، با تأکید بر روش فقهی و سنتی عالمان دینی، به حفظ جایگاه دین در حوزه مسائل اجتماعی جهت تأمین سعادت ابدی انسان­ها می­اندیشید. آنها در همین راستا، فهم فقه محورانه از دین را ضروری می­دانند. به باور این گفتمان، حقوق محوله به زنان در جوامع اسلامی، برخاسته از فطرت آنها است و تنها با استناد به چهارچوب احکام اسلامی-فقهی قابل فهم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

df

نویسنده [English]

  • Mohsen Shafiee Seifabadi

Assistant Professor of Political Science, Ardakan University, Ardakan, Iran

چکیده [English]

yuuyu

کلیدواژه‌ها [English]

  • uiiku
امام خمینی، سید روح الله (1376). صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره).
امام خمینی، سید روح االله (١٣٦٢). روحانیت، تهران: امیرکبیر.
امام خمینی، سید روح االله (1365). شئون و اختیارات ولی فقیه، تهران: وزارت ارشاد اسلامی. خمینی، سید روح االله (١٣٧٨). ولایت فقیه، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره).
امام خمینی، سید روح االله، (١٣٨٧). صحیفه نور، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره).
الهامی، امیرحسین و آرش، مجید (1398). «جایگاه دفاع مقدس در برنامه‌های درسی و آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش؛ ارزیابی، آسیب شناسی و پیشنهادهای راهبردی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، 5(1)، 53-70.
بازرگان، مهدی (1361). مشکلات و مسایل اولین سال انقلاب. تهران: عبدالعلی بازرگان.
جعفری هفت‌خوانی، نادر و کوهکن، محمدرضا (1398). ««آسیب‌ها و موانع تحقق مردمی‌سازی دیپلماسی فرهنگی در ایران؛ یک پژوهش کیفی». فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 9(1)، 31-70.
چهرآزاد، سعید (1399). ««بررسی فرآیند سیاستگذاری حقوق بشری ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه». فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(2)، 35-50.
حسینی زاده، محمدعلی (1386). اسلام سیاسی در ایران. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
خاتمی، محمد (1386). سخنرانی در تاریخ2خرداد 1377، نقل شده در کتاب حسینی زاده، محمدعلی، اسلام سیاسی در ایران. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
خواجه­سروی، غلامرضا (1382). رقابت­سیاسی­و ثبات­سیاسی­درجمهوری­اسلامی­ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب.
دارابی، علی (1388). جریان شناسی سیاسی در ایران، تهران: سازمان انتشارات و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
دباغ، سروش (1384). آیین در آینه: مروری بر آراء دین شناسانه عبدالکریم سروش، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
روشن، امیر (1387). «کوئنتین اسکینر و هرمنوتیک قصد گرا در اندیشه سیاسی». فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین المللی. شماره14، صص 11-37.
سروش،‌ عبدالکریم (1385). مدارا و مدیریت، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
سروش، عبدالکریم و دیگران (1387). اندر باب اجتهاد (کارآمدی فقه اسلامی در دنیای امروز)، تهران: طرح نو
سروش، عبدالکریم (1377). قبض و بسط تئوریک شریعت. تهران: نشر صراط.
سروش،‌ عبدالکریم (1385). فربه تر از ایدئواوژی، چاپ هشتم، تهران: نشر صراط.
شرکت، شهلا (1370). «چشمه آگاهی اگربجوشد»، مجله زنان، شماره1. صص 50-65.
عمید زنجانی، عباسعلی (1383). فقه سیاسی. جلد هشتم. تهران: امیرکبیر.
فی، برایان (1381). فلسفه امروزین علوم اجتماعی. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو.
کدیور، محسن (1379). دغدغه های حکومت دینی. تهران: نشر نی.
کورنز هوی، دیوید (1371). حلقه انتقادی. ترجمه مراد فرهاد پور. تهران: انتشارات گیل.
مجتهد شبستری، محمد (1375). زنان، کتاب و سنت، مجله «زنان»،  شماره 57، صص 19-22.
مجتهد شبستری، محمد (1377). «دین و آزادی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 3، زمستان، صص 23 - 45.
مجتهد شبستری، محمد (1378). ایمان و آزادی، چاپ سوم، تهران، طرح نو.
مجتهد شبستری، محمد (1379). هرمنوتیک کتاب و سنت. تهران: طرح نو.
مجتهد شبستری، محمد (1381). نقدی بر قرائت رسمی از دین. تهران: طرح نو.
مجتهد شبستری، محمد (1383). تأملاتی در قرائت انسانی از دین. تهران: طرح نو.
مجتهد شبستری، محمد (1386). «هرمنوتیک و تفسیر دینی از جهان»، مجله بازتاب اندیشه، شماره 89 و 90،1386، شهریور و مهر، صص 7-21.
مرتضوی، خدایار، (1385). «بررسی آثار اسکینر و کاوشی­در نقد وی­بر متدلوژی­قرائت­زمینه­ای». مجله قبسات. شماره 42، صص  155- 170.
مصباح یزدی، محمدتقی (1375). لگنهاوسن، محمد. «میزگرد زبان­دین». مجله­ معرفت. شماره 19، صص 8- 18.
مصباح یزدی، محمدتقی و دیگران (1380). «اصلاحات؛ مبانی و خاستگاه­ها». مجله ­معرفت. شماره46، صص 7 - 19.
مصباح­یزدی، محمد تقی (1343). «زن یا نیمی از پیکر اجتماع»، مکتب تشیع، شماره 11، صص 161 - 196.
مصباح­یزدی، محمد تقی (1376). «سلسله درس­هایی درباره معرفت دینی(4)». فصلنامه مصباح. شماره 24، صص 5 -12.
مصباح­یزدی، محمد تقی (1378). سلسله­ مباحث­ اسلام، سیاست­ و حکومت، تهران: دفتر مطالعات ­و بررسی­های سیاسی.
مصباح­یزدی، محمد تقی (1378). نظریه سیاسی اسلام. قم: موسسه آموزشی و پژو هشی امام خمینی.
مصباح­یزدی، محمد تقی (1384). «نعمت انقلاب اسلامی». مجله معرفت. شماره 98، صص 4-9.
مطهرى، مرتضی (1381). نظام حقوق زن در اسلام، قم: انتشارات صدرا.
مطهرى، مرتضى (1374). اخلاق جنسى در اسلام و جهان غرب، قم: صدرا.
میر، ایرج (1380). رابطه دین و سیاست. تهران: نی.
میری، ثمر (1398). «بررسی نقش زنان در دفاع مقدّس براساس خاطره نوشت یکشنبۀآخر (خاطرات معصومه رامهرمزی)»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، 5(2)، 49-68.
نیکخواه قمصری، نرگس (1384). ت‍ح‍ول‌ ن‍گ‍رش‌ ن‍س‍ب‍ت‌ ب‍ه‌ زن‌ و ت‍اث‍ی‍ر آن‌ در ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی‌، ت‍ه‍ران‌ : پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده‌ ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌ و ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی.
Hodad, T.F (1986) The Concise Oxford Dictionary of English Etymology.
Skineer, Quentin, (1893) Nicomachean Ethics, Trans. by F. H. Peters, London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co.
Skineer, Quentin, (1988a) “Meaning and Understanding in the History of Ideas,” in James Tully, Meaning and Context: Quentin Skinner and his Critics, Princeton: Princeton University Press.
Skineer, Quentin, (1988c) “Social Meaning and the Explanation of Social Action”, in James Tully, Meaning and Context: Quentin Skinner and his Critics, Princeton: Princeton University Press.
Skineer, Quentin, (1988d) “Some Problems in the Analysis of Political Thought and Action”, in James Tully, Meaning and Context: Quentin Skinner and his Critics, Princeton: Princeton University Press.
Skineer, Quentin, (2002). The View from Cambridge, The Journal of Political philosophy.
Skineer, Quentin, (2002). Vision of Politices, Volume 1: Regarding method, Cambridge University press.