نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد بافت، دانشگاه آزاد اسلامی، بافت، ایران

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد بافت، دانشگاه آزاد اسلامی، بافت، ایران

چکیده

تربیت سیاسی ازجمله مفاهیم است‌که از دیرباز موردتوجه اندیشمندان سیاسی بوده است. در دنیای امروز نیز اهمیت تربیت سیاسی به‌واسطه آن‌که بخشی از فرایند توسعه به‌ شمار می‌رود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در مقاله حاضر به بررسی این سؤال پرداخته‌ شده است‌که ساز و کارهای تربیت سیاسی در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران چیست و چه تأثیری بر کنشگری آگاهانه سیاسی دارد؟ مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی سؤال مورداشاره پرداخته‌شده است. نتایج براین امر دلالت دارد که یکی از مهم‌ترین نهاد متولی امر آموزش در قانون اساسی وزارت آموزش و پرورش است که بخشی قابل ‌توجهی از فرایند تربیت سیاسی را بر عهده دارد. اما به نظر می‌رسد به دلایلی چون ناکارآمدی بخش‌هایی در اسناد بالادستی وزارتخانه آموزش و پرورش، ناکارآمدی بخش‌هایی در معاونت پرورشی و فرهنگی، حمایت شعارگونه سیستم مدیریت کلان و ناکارآمدی به دلیل بخش‌هایی در مدارس تربیت سیاسی در نظام آموزش و پرورش ایران منجر به کنشگری آگاهانه سیاسی نشده است. مطابق چارچوب نظری انتگرال، عدم طرد، پذیرش تکثر سیاسی و ایجاد فضای بین‌الاذهانی و به رسمیت شناختن دیگری، مهمترین ساز و کارها و بایسته‌های تربیت سیاسی منجر به کنشگری آگاهانه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the mechanisms of political education in the education system of the Islamic Republic of Iran with the approach of conscious political activism

نویسندگان [English]

  • Faramarz Navid Tabrizi 1
  • Majid Golparvar 2
  • Mehdi Hasani Bagheri 2

1 Ph.D. student, Department of Political Science, Baft Branch, Islamic Azad University, Baft, Iran

2 Assistant Professor, Department of Political Science, Baft Branch, Islamic Azad University, Baft, Iran

چکیده [English]

Political education is one of the concepts that has been the concern of political thinkers for a long time. In today's world, the importance of political education is of special importance due to the fact that it is considered a part of the development process. In the present article, this question has been examined - what are the mechanisms of political education in the education system of the Islamic Republic of Iran and what effect does it have on conscious political activism? This article is descriptive and analytical, and the mentioned question has been investigated using the library method. The results indicate that one of the most important institutions in charge of education in the constitution is the Ministry of Education, which is responsible for a significant part of the political education process. But it seems that due to reasons such as the ineffectiveness of departments in the upper-level documents of the Ministry of Education, the ineffectiveness of departments in the Ministry of Education and Culture, the slogan-like support of the macro-management system, and the ineffectiveness of departments in political training schools in Iran's education system, it has not led to conscious political activism. According to the integral theoretical framework, non-rejection, acceptance of political pluralism and creation of intersubjective space and recognition of others are the most important mechanisms and requirements of political education leading to conscious action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • political education
  • education system
  • activism
  • conscious political
اعظمی، هادی و دبیری، علی‌اکبر(1390). تحلیل عناصر تهدید سیاسی در نظام تقسیمات کشوری ایران. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 15(4): 63-84.
پالیزبان، محسن(1390). بررسی میزان تمایل به مشارکت سیاسی دانشجویان و عوامل موثر بر آن. سیاست، 41(3): 50-33.
جعفری، محمدتقی(1369). حکمت اصول سیاسی اسلام، چاپ اول، قم: بنیاد نهج‌البلاغه.
حافظ نیا، محمدرضا(1382). جغرافیای سیاسی ایران. چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
حسینی پناه، رمضان؛ جوان آراسته، حسین و ابراهیمیان، حجت الله(1400). آمادگی دفاعی با رویکرد اصل ۱۵۱ قانون اساسی با تاکید بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(3): 173-196.
­خمینی، روح اله(1378). صحیفه نور. جلدبیست و دوم. چاپ چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خواجه­پور، فروغ(1399). بررسی اهمیت روانشناسی تربیت سیاسی و اجتماعی دانش­آموزان. تهران: پنجمین کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی و آموزش و پرورش با محوریت توسعه پایدار.
دهخدا، علی‌اکبر(1377). لغت‌نامه. جلد چهل و یکم، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دورقی، سعیده؛ چولان­زاده، زینب و برونی، زینب(1401). نقش معلم در تربیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دانش آموزان باهدف تربیت نسل آگاه در جامعه. همدان: پنجمین همایش بین‌المللی روانشناسی- علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی.
رحمتی بافقی، زهرا(1400). بررسی تربیت سیاسی در برنامه درسی تعلیمات اجتماعی پایه سوم ابتدایی. بندر عباس: اولین کنفرانس ملی مطالعات کاربردی در فرآیندهای تعلیم و تربیت.
رودی، کلایمر (1351). آشنایی با علم سیاست. ترجمه بهرام ملکوتی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: نشر سیمرغ.
ریمون، ارون(1366). مراحل سیاسی اندیشه در جامعه‌شناسی. ترجمه باقر پرهام، چاپ اول. تهران: سازمان نشر آموزش انقلاب اسلامی.
شهرام نیا، امیرمسعود(1395). عوامل مؤثر در رفتارانتخاباتی. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 5(19): 138-140.
صادقی، حسین(1394). نقش معلم در رشد و بالندگی فرهنگی جامعه. پیوند، 46(426) :95-115.
صحرایی، علیرضا(1399). بازفهمی «نهاد دولت» و تاثیر آن بر توسعه در ایران دوره جهموری اسلامی. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 1(3): 1-34.
عبادی، نغمه؛ قلی پور، آرین و پیران نژاد، علی(1393). شناسایی عوامل اثرگذار بر سرمایه سیاسی. فرایند مدیریت و توسعه، ۲۷ (۲): 52-29.
عبدالحمید، ابوالحمد(1365). مبانی سیاست، چاپ اول، تهران: انتشارات توس.
غنی­لو، محمدرضا و شریفی، محمد(1395). بررسی مبانی نظری تربیت سیاسی و اجتماعی. مطالعات روان شناسی و علوم تربیتی، 2(2): 125-144.
قرشی، سید مهدی؛ ابراهیمیان، حجت الله و رنجبر، مقصود(1400). چالش جهانی شدن برای نظریۀ حقوق شهروندی در گفتمان انقلاب اسلامی و قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 2(4): 145-164.
گل پرور، مجید؛ نوری، مهدی و اژدری، بهناز(1400). تدوین شاخص‌های برگشت‌پذیری سیاسی ناشی از بحران تروریستی با استفاده از مدل انتگرال. مدیریت بحران، 10(3): 2-10.
محمد طحان، مصطفی(1379). چالش‌های سیاسی جنبش اسلامی معاصر. ترجمه خالد عزیزی، چاپ اول. تهران: نشر احسان.
محمدی احمر، مریم(1394). نقش معلم در انتقال تربیت سیاسی و اجتماعی به دانش­آموزان. تهران: دومین کنفرانس ملی روانشناسی، علوم تربیتی و اجتماعی.
مرزوقی، رحمت‌الله(1379). تربیت مدنی از دیدگاه اسلام (رویکردی به پرورش سیاسی). تربیت سیاسی، 1(1): 93-108.
مریکل، پی.ام(1380). ادراک بدون آگاهی از دید روانشناسی. ترجمه و ندا شریعتی. تازه‌های علوم شناختی، 1(4): 57-58.
مشکانی، علیرضا؛ اکبری، احمد و فضایلی­گاه، حسین(١٣٩٥). عوامل و ذینفعان مؤثر در آموزش و پرورش. مطالعات مدیریت و حسابداری، 2(3): 27-44.
مطهری، مرتضی(1384). تعلیم و تربیت در اسلام. چاپ هفتم، تهران: انتشارات صدرا.
معین، محمد(1372). فرهنگ فارسی معین. جلد دوم. چاپ سوم. تهران: گلرنگ یکتا.
ملکی، مهدی و شیرخانی آزاد، علی(1395). بررسی جایگاه و نقش معلمان در تربیت شهروندی و سیاسی دانش آموزان. تهران: چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی (مطالعات اجتماعی و فرهنگی).
موسوی ندوشن، فاطمه السادات؛ موسوی، ستاره و نیلی احمدآبادی، محمدرضا(1393). بررسی میزان سواد سیاسی و اجتماعی شهروندان بزرگسال شهر اصفهان. جامعه شناسی کاربردی، 25(2): 49-60.
میرحیدر، دره(1382). اصول و مبانی جغرافیای سیاسی. چاپ پنجم. تهران: نشر دانشگاه پیام نور.
نقیب زاده، احمد(1382). تأثیر و دانش نگرش سیاسی بر رفتار سیاسی (مورد ایران). دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 59(513): 202-273.
واقف، مریم(1397). بررسی رابطه استفاده از اخبار رسانه ملی با سطح آگاهی سیاسی زنان. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 10(2): 45-75.
الیاس، جان(1385). فلسفه تعلیم و تربیت. ترجمه عبدالرضا ضرابی. چاپ اول، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
Falk A. & Kuhn J. & Zweimüller D. (2011). “Unemployment and right-wing extremist crime”. The Scandinavian Journal of Economics, 113(2): 260-285.
Scheff Thomas J. (2000). “Shame and the Social Bond A Sociological Theory”. Journal Sociological Theory, 1(18): 84-99.
Soule SR. (2008). “The crucible of California, democracy civic education in Bosnia and Herzegovina (dissertation)”. University of Barbara.
Stewart F. (2005). Social exclusion and conflict- analysis and policy implications- Centre for Research on Inequality- Human Security and Ethnicity- CRISE Queen Elizabeth House. First Edition. Oxford: University of Oxford.
Yang G. (2007). “Emotions and social lmovements”. The blackwell encyclopedia of sociology.