نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی سیاست‌گذاری عمومی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری تخصصی سیاست‌گذاری عمومی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

طنز سیاسی هفته‌نامه گل‌آقا را می‌توان یکی از عوامل زمینه‌ساز برای نیل به توسعه سیاسی در دوران اصلاحات دانست. این پژوهش در پی پاسخگویی به این سوال اصلی است که طنز سیاسی هفته‌نامه گل‌آقا در فاصله سال‌های 80-76 چگونه بر توسعه‌ی سیاسی ایران تأثیرگذار بوده است. فرضیه‌‌ای که بر اساس مطالعه بررسی شد این است که "طنز سیاسی هفته‌نامه گل‌آقا بستر انتقادپذیری و تسامح و در نتیجه ارتقاء توسعه سیاسی ایران در سال‌های 1376 تا 1380 را فراهم کرده است" تحلیل محتوای هفته‌نامه گل‌آقا به روش اسنادی، کتابخانه‌ای و مصاحبه انجام گرفته و به این نتیجه رسید که طنز سیاسی با توجه به دارا بودن محورهای مشترک با شاخص‌های توسعه سیاسی و در نتیجه دارا بودن دو رویکرد بازتاب دهنده و جهت دهنده از کاستی‌ها و نقایص از سوی جامعه به سمت دولت، سهم بسزایی در گام برداشتن ایران از وضعیت نابسامان موجود به وضعیت به‌سامان مطلوب داشت. با توجه به بررسی محورهای مشترک دوران اصلاحات و هفته‌نامه گل‌آقا، تأثیر آن بر توسعه سیاسی کاملاً مشهود بوده، چنانکه می‌توان طنز سیاسی هفته‌نامه گل‌آقا را آئینه تمام نمای دلمشغولی‌های دوران اصلاحات بی‌هیچ قسمت تار و تاریک دانست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Place of Satire in Political Development of Iran; Analysis of the content of Gol Agha weekly (1997-2002)

نویسندگان [English]

  • fatemeh najafzadeh 1
  • mohammad sadegh Jalali Rad 2

1 PhD Student in Public Policy, Department of Political Science, Faculty of Law, Theology and Political Science, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran

2 PhD Student in Public Policy, Department of Political Science, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch of Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The political satire of Gol Agha weekly can be considered as one of the background factors for achieving political development during the reform era. This research seeks to answer the main question of how the political satire of Gol Agha weekly has influenced the political development of Iran between 1997-2002. The hypothesis that was investigated based on the study is that "the political satire of the Gol Agha weekly has provided a platform for criticism and tolerance and as a result the promotion of the political development of Iran in the years 1997 to 2002" The analysis of the content of the Gol Agha weekly newspaper has been carried out by documentary, library and interview methods. It came to the conclusion that political humor, due to having common axes with political development indicators and as a result, having two reflective and directing approaches from the society to the government, has a great contribution in Iran's progress from the chaotic situation. It was in good condition. According to the examination of the common themes of the reform era and the Gol-Agha weekly, its influence on political development is clearly evident, so that the political humor of the Gol-Agha weekly can be seen as a mirror of the whole view of the reform era's preoccupations without any dark and dark parts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political satire
  • political development
  • content analysis
  • Gol Agha weekly
  • reforms
احترامی، منوچهر (1378). جامع الحکایات، چاپ اول، تهران: گل‌آقا.
احسانی، سجاد (1388). دولت و توسعه سیاسی (بررسی موردی: تاثیر دولت هشت ساله اصلاحات در توسعه سیاسی ایران سال‌های 1376 تا 1384)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی.
ازغندی، علیرضا (1379). «توسعه سیاسی، کشمکش‌های سیاسی دگرگونی‌های اجتماعی»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، سال 1، شماره 1، بهار، صص 106-85.
اسماعیلی، حمیدرضا (1394). ایدئولوژی اصلاحات (اصلاحات به روایت حلقه آئین)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
افروغ، عماد (1380). چالش‌های کنونی ایران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی حوزه هنری ناشر، انتشارات سوره مهر.
امراللهی رامشه، محمدعلی (1389). تداخل بحران‌ها و تاثیر آن بر توسعه سیاسی پهلوی دوم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
امینی، زهرا (1393). بررسی جایگاه طنز از گذشته تا به امروز با تأکید بر آثار عبید زاکانی، علی اکبر دهخدا و کیومرث صابری فومنی (گل‌آقا)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال.
انصاری لاری، ابراهیم (1376). انتخاب هفتم، تهران: انتشارات همشهری.
آرین پور، یحیی (1372). از صبا تا نیما، ج2، چاپ پنجم، تهران: زوار.
آقابخشی، علی؛ افشاری‌راد،‌ مینو (1379). فرهنگ علوم سیاسی، چاپ اول، تهران: نشر چاپار .
بدیع، برتران (1376). توسعه سیاسی، ترجمه احمد نقیب زاده؛ نشر قومس.
بشیریه، حسین (1382). عقل در سیاست، تهران: نگاه معاصر
بهرامی، ناهید. (1392). "سیر تحول تاریخی طنز سیاسی از فتح تهران تا پایان پهلوی" پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
بهزادی اندوهجردی، حسین (1379). طنز و طنزپردازی در ایران، تهران: صدوق.
بیابانکی، سعید (8/5/1394). طنز، توسعه و گل‌آقا ( مصاحبه تخصصی)، ‌تهران: فرهنگسرای بهاران، عصر شعر طنز.
پوینده، محمد جعفر (1381). سودای مکالمه خنده، آزادی، تهران: چشمه.
ترابی، یوسف (1388). اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه در ج.ا.ا، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
خاتمی، سیدمحمد (1379). گزیده سخنرانیهای رئیس جمهور در باره توسعه سیاسی، اقتصادی و امنیت با مقدمه سید محمد علی ابطحی، تهران: طرح نو.
خاکی فیروز،‌ مهدی (1378). توسعه سیاسی، چاپ اول، تهران: نشر قطره.
خرمشاهی، محمد (17/10/1394). ویژگی‌های طنز گل‌آقا (مصاحبه تخصصی)، تهران: فرهنگسرای ملل.
خلیلی، علی‌اکبر و دورکی، علی‌اصغر (1386). آماج‌های طنز سیاسی حالت، فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، شماره 61.
دارابی، علی (1388). «دلایل یک ناکامی: بررسی دلایل ناکامی دولت اصلاحات در فرایند توسعه سیاسی»، هفته‌نامه زمانه، شماره 81.
رفیع، جلال ‌(26/11/1394). توسعه سیاسی در آئینه طنز (مصاحبه تخصصی)، تهران: دفتر تحریریه روزنامه اطلاعات بین‌المللی.
روزنامه آفتاب یزد، 14/12/80، 15/2/80، 26/11/79.
روزنامه بهار، 30/4/79.
روزنامه سلام، 7/1/76.
زروئی نصرآبادی، ابوالفضل (12/10/ و 6/11/1394). ارتباط طنز و توسعه (مصاحبه تخصصی)، تهران: فرهنگسرای نیاوران.
زیبا کلام، صادق (1383). از هانتینگتون و خاتمی تا بن لادن، برخورد یا گفتگو میان تمدن‌ها، تهران: روزنه.
سلیمانی، محسن (1391). اسرار و ابزار طنزنویسی، تهران: انتشارات سوره مهر.
شریفی، محمد (1387). فرهنگ ادبیات فارسی، تهران: نشر نو.
شوقی، احمد (1384). حافظ عاشقی رند و بی‌سامان، تهران: شایسته.
شیرزادی، رضا (1390). نوسازی، توسعه، جهانی شدن، چاپ اول، تهران: آگه.
صابری فومنی، کیومرث. (1372). ما طنز را با عشق، صمیمیت و... می‌نویسیم، مصاحبه گل‌آقا با تهران تایمز: گل‌آقا.
صدر، رؤیا (14/10/1391). جایگاه طنز در توسعه سیاسی (مصاحبه تخصصی)، تهران.
صفرزاده، گیتی (13/10/1394). مولفه‌های طنز سیاسی (مصاحبه تخصصی)، تهران.
عربانی، احمد (2/5/1394). هفته‌نامه گل‌آقا و توسعه سیاسی (مصاحبه تخصصی)، تهران: دفتر کاریکاتور.
فارسی، منصور (1371). نگرشی بر کلیات تئوری کاریکاتور، ج اول، تهران: انتشارات پارت.
لک زایی، نجف؛ اسم حسینی، غلامرضا (1391). الگوهای توسعه سیاسی با تأکید بر اندیشه امام خمینی (ره)؛ فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال 9، شماره 29، تابستان، صص 60-35.
محمدی مهر، غلامرضا (1387). روش تحلیل محتوا، تهران: گنجینه علوم انسانی، دانش نگار.
مرکز استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1383). روند متغیر سیاست خارجی آمریکا در ایران، تهران.
معالی‌مهربانی، حامد (1394). «طنز زبانی برای یک انقلاب»، ماهنامه زمانه، شماره 131-130، صص 55-54.
نجف‌زاده، فاطمه و دهشیری، محمدرضا (1399). «جایگاه طنز در توسعه سیاسی ایران؛ تحلیل محتوای طرح روی جلد ماهنامه گل‌آقا از 1376 تا 1384»، جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، سال 1، شماره 3، پاییز، صص 220-183.
یوسفی اشکوری، حسن (1379). یاد ایام رویکردهای سیاسی در جنبش اصلاحات، تهران: گام نو.
Blondel, jean. (1990). comparative Government An introduction.
Pye, l. (1996). Aspects of Political Development London: Brown. Series Politics.