جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی

مدل سازی حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران

سعید واحدی

دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 83-105

چکیده

  حکمرانی یک مفهوم چند وجهی است که شامل تمام جنبه‌های اعمال اقتدار می‌شود به همین دلیل هر یک از ابعاد کارایی و اثربخشی به مولفه‌هایی در حوزه‌های اداری، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تقسیم شده است که نمایانگر ...  بیشتر حکمرانی یک مفهوم چند وجهی است که شامل تمام جنبه‌های اعمال اقتدار می‌شود به همین دلیل هر یک از ابعاد کارایی و اثربخشی به مولفه‌هایی در حوزه‌های اداری، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تقسیم شده است که نمایانگر تاکید این مقاله بر چند وجهی بودن حکمرانی است. بنابراین حکمرانی خوب زیرمجموعه‌ای از حکمرانی است که در آن منابع و مشکلات عمومی به طور مؤثر، کارآمد و در پاسخ به نیازهای حیاتی جامعه مدیریت می‌شوند. اشکال مؤثر دموکراتیک حکومت بر مشارکت عمومی، پاسخگویی و شفافیت متکی است. لذا عوامل موثر برحکمرانی خوب مبتنی بر اندیشه‌های انقلاب اسلامی کدامند؟ فرضیه مورد تأیید قرار گرفت که با توجه به اندیشه‌های سیاسی انقلاب اسلامی ایران ظرفیت کافی برای ارایه الگوی بومی حکمرانی خوب وجود دارد. مقاله حاضر با هدف ارتقای مولفه‌های حکمرانی خوب با توجه به رویکرد اندیشه‌های انقلاب اسلامی انجام می‌گردد. این مقاله به دلیل انتخاب رویکرد آمیخته اکتشافی داده‌های کـیفی علاوه بر اینکه  اهمیت بیشتری داشتند در توالی گردآوری داده‌ها ابتدا داده‌های کیفی و سپس داده‌های کـمی گـردآوری‌ شدند. در مرحله کیفی از بین استراتژی‌های پژوهش کیفی از تکنیک فراترکیب استفاده گردید و به تدوین مدلی جامع که شامل عوامل موثر بر حکمرانی خوب با توجه به رویکرد اندیشه‌های انقلاب اسلامی است، پرداخته شد. مصاحبه به عنوان اصلی‌ترین ابزار جمع آوری داده‌ها مورد استفاده قرار گرفت. حکمرانی خوب مستلزم اتخاذ رویکردی چند جانبه با چندین سیستم کنترل و توازن که می‌تواند از طریق تفکیک قوای نهادهای مختلف، از طریق مشارکت جامعه مدنی، رسانه‌ها و از طریق مشارکت یا پیمان‌هایی با بخش تجاری به دست آید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 598.89 K

تبیین جامعه شناسی رفتار سیاسی با فرهنگ سیاسی مشارکتی بعد از انقلاب اسلامی ایران

علیرضا پهلوانی راد؛ بهناز اژدری؛ مهدی حسنی باقری

دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 233-252

چکیده

  موضوع توسعه فرهنگ سیاسی و شناسایی عوامل و مؤلفه‌های موثر بر آن‌یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد تأمل برای محققین و پژوهشگران این حوزه می‌باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر رفتار سیاسی مدیران وزارت کشور ...  بیشتر موضوع توسعه فرهنگ سیاسی و شناسایی عوامل و مؤلفه‌های موثر بر آن‌یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد تأمل برای محققین و پژوهشگران این حوزه می‌باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر رفتار سیاسی مدیران وزارت کشور بر فرهنگ سیاسی مشارکتی آن‌ها بعد از انقلاب اسلامی است. روش این پژوهش، از لحاظ برخورد با داده‌ها کمی، و اجرای تحقیق با روش پیمایش، و گردآوری داده‌ها نیز با ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. جامعه آماری در این پژوهش شامل مدیران سیاسی وزارت کشور می‌باشند که تعداد کل آن‌ها بالغ بر 168 نفر می‌باشند. لذا حجم نمونه در این پژوهش برابر با حجم کل جامعه آماری 168 نفر می‌باشد همانطور که ذکر شد در این پژوهش از روش تمام شماری جهت جمع آوری داده‌ها استفاده شده است. در تحقیق حاضر از نمونه‌گیری غیر تصادفی و از نوع هدفمند استفاده شده است. به منظور سنجش روایی یا اعتبار ابزار تحقیق، از اعتبار ظاهری استفاده شد. داده‌های جمع‌آوری شده نیز از طریق نرم افراز SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که بین جنسیت پاسخگویان و میزان تحصیلات با فرهنگ سیاسی مشارکتی رابطه معناداری وجود دارد و اینکه بین رفتار سیاسی با فرهنگ سیاسی مشارکتی رابطه معنادار مثبت و مستقیمی وجود دارد و رفتار سیاسی با همه ابعاد فرهنگ سیاسی مشارکتی یعنی بعد شناختی، بعد ارزشی و بعد ادراکی نیز رابطه معناداری مثبت و مستقیمی دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 464.19 K

حکمرانی علم و فناوری مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی؛ دلالت های سیاستی

وحید آرایی

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 117-136

چکیده

  عملکرد مناسب در سیاستگذاری علم و فناوری نیازمند چارچوب مناسب مدیریتی و حکمرانی است. علم و فناوری زمانی می تواند نافع، اثرگذار و تحول آفرین باشد که خروجی و محصولات سیاستی حاصل از آن در کشور کاربرد داشته ...  بیشتر عملکرد مناسب در سیاستگذاری علم و فناوری نیازمند چارچوب مناسب مدیریتی و حکمرانی است. علم و فناوری زمانی می تواند نافع، اثرگذار و تحول آفرین باشد که خروجی و محصولات سیاستی حاصل از آن در کشور کاربرد داشته باشد و توانش اجتماعی ایجاد نماید. هدف این مقاله، بررسی و ارزیابی وضعیت موجود حکمرانی علم و فناوری و ارائه دلالت های سیاستگذارانه و راه حل های عملیاتی مبتنی بر اسناد بالادستی معطوف به تحقق مفاد بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی با روش توصیفی - تحلیلی و از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای است. گزارش های پایگاه های معتبر علمی دنیا نشان می دهد به رغم تحریم های مالی و علمی گسترده علیه جمهوری اسلامی ایران از اول انقلاب تاکنون، پیشرفت و رشد تولیدات و استنادات علمی و فناورانه کشور در سطوح منطقه ای و بین المللی در حوزه های مختلف حکمرانی شتابان و قابل توجه بوده است لیکن برای نیل به مرجعیت علمی در چهل سال دوم انقلاب اسلامی و جهاد علمی مستمر می بایست دلالت های سیاستی مناسبی از جمله؛ ارتقای شاخص های کیفی تولید علم، تقویت دیپلماسی فعالانه و کنشگرانه علمی و فناوری، توازن مطلوب بین تولیدات علمی و شاخص های کسب و کار و نوآوری، تقویت بازار محصولات فناورانه، اتخاذ سازوکار و تسهیل انتقال فناوری و نیز افزایش سهم بخش خصوصی و غیردولتی در هزینه های تحقیق و توسعه کشور صورت پذیرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 748.28 K

بررسی موانع نهادینه سازی ارزش‌های دفاع مقدس در نظام آموزشی در چهل ساله‌ی دوم انقلاب اسلامی

اسماعیل حیدری؛ مسعود جعفری نژاد؛ بشیر اسماعیلی گنهرانی

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1402

چکیده

  هدف از انجام پژوهش بررسی موانع نهادینه‌سازی ارزش‌های دفاع مقدس در نظام آموزشی در چهل ساله دوم انقلاب اسلامی می باشد. به نظر می‌رسد علیرغم گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی، سیاست‌گذاری‌های انجام شده ...  بیشتر هدف از انجام پژوهش بررسی موانع نهادینه‌سازی ارزش‌های دفاع مقدس در نظام آموزشی در چهل ساله دوم انقلاب اسلامی می باشد. به نظر می‌رسد علیرغم گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی، سیاست‌گذاری‌های انجام شده در نظام آموزشی کشور به ویژه در حوزه نهادینه سازی ارزش‌های والای دفاع مقدس در نظام آموزشی کشور، درحوزه آموزش نتواسته آن‌طور که باید و شاید به رسالت خود جامع عمل بپوشاند و موفقیت‌های درخوری را کسب نماید. در این پژوهش که به صورت تحلیلی- توصیفی انجام پذیرفته است تلاش شده به این پرسش مهم پاسخ داده شود که مهمترین موانع نهادینه سازی ارزش‌های دفاع مقدس در چهل ساله دوم انقلاب چیست؟ در پاسخ به پرسش مذکور، فرضیه پژوهش بر این اصل استوار بوده است که بی‌توجهی کارگزاران فرهنگی در نهادینه‌سازی ارزش‌های دفاع مقدس و عدم تربیت کارگزاران شایسته از مهمترین موانع در این زمینه به حساب می‌آید. در این زمینه به نظر می‌رسد چند بخشی بودن سیستم‌های دخیل در حوزه سیاست‌گذاری آموزشی، در اولویت نبودن نهادینه سازی فرهنگ دفاع مقدس در حوزه آموزشی نسبت به دیگر حوزه‌ها و عدم سرمایه‌گذاری‌های کلان در این حوزه و همچنین عدم اتصال بدنه آموزشی و دیگر بخش‌های مرتبط به آموزه‌های فرهنگی دفاع مقدس به صورت تخصصی، از جمله موضوع و مولفه‌های مهم حائز اهمیت در بررسی موانع نهادینه سازی ارزش‌های دفاع مقدس در نظام آموزشی در چهل ساله دوم انقلاب اسلامی می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله

تبیین جامعه شناسی برندسازی سیاسی در احزاب ایرانی بعد از انقلاب اسلامی با تاکید بر رویکرد فراترکیب

محمد اسماعیل حق پرست؛ حوریه دهقان شاد؛ حسین هنرور؛ مهران صمدی

دوره 3، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 89-116

چکیده

  هدف این مطالعه، تبیین جامعه شناسی برندسازی سیاسی در احزاب ایرانی بعد از انقلاب اسلامی با تاکید بر رویکرد فراترکیب بود. به این منظور با رویکرد پژوهش کیفی و ابزار فراترکیب که شامل گام‌های هفت گانه‌ای ...  بیشتر هدف این مطالعه، تبیین جامعه شناسی برندسازی سیاسی در احزاب ایرانی بعد از انقلاب اسلامی با تاکید بر رویکرد فراترکیب بود. به این منظور با رویکرد پژوهش کیفی و ابزار فراترکیب که شامل گام‌های هفت گانه‌ای است، به ارزیابی و تحلیل نظام‌مند نتایج و یافته‌های پژوهش پیشین پرداخته شده است. در این روش با جستجوی کلیدواژه جامعه شناسی برندسازی سیاسی در احزاب ایرانی در پایگاه‌های اطلاعاتی گوناگون، در ابتدا 2151 مطالعه در بازه زمانی سال‌های ۲۰12 تا ۲۰21 میلادی و ۱۳91 تا ۱400 خورشیدی یافت شد. از این تعداد، 1468 اثر از نظر عنوان، 429 اثر از نظر چکیده و 199 اثر از نظر متن با هدف و سوالات تحقیق حاضر همخوانی نداشتند؛ بنابراین این اثار کنار گذاشته شدند و تنها 55 اثر که در زمینه برندسازی سیاسی در احزاب ایرانی بعد از انقلاب اسلامی بودند و هم از نظر عنوان و هم از نظر محتوا با هدف و سوالات پژوهش حاضر همراستا بودند، برای تحلیل به روش فراترکیب و ارائه الگوی برندسازی سیاسی در احزاب ایرانی انتخاب شدند. با مطالعه و بررسی دقیق منابع نهایی شده، از هر کدام از منابع، مولفه‌ها و شاخص‌های جامعه شناسی برندسازی سیاسی در احزاب ایرانی بعد از انقلاب اسلامی استخراج شد. در مجموع الگوی برندسازی سیاسی در احزاب ایرانی بعد از انقلاب اسلامی در 6 مولفه و 55 شاخص شناسایی و طبقه بندی شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 590.19 K

جهاد تبیین و نقش حلقه‌های میانی در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

مهدی محمدزاده بنی طرفی

دوره 3، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 117-135

چکیده

  روش نظام سلطه در حکومت بر افکار، اغوا و روش نظام الهی ارشاد است. لذا نظام سلطه در جنگ روایتها تلاش دارد تا با تحریف واقعیت‌ها، بر افکار عمومی مسلط گشته و اهداف استکباری خود را به دست آورد. اما در نقطه مقابل، ...  بیشتر روش نظام سلطه در حکومت بر افکار، اغوا و روش نظام الهی ارشاد است. لذا نظام سلطه در جنگ روایتها تلاش دارد تا با تحریف واقعیت‌ها، بر افکار عمومی مسلط گشته و اهداف استکباری خود را به دست آورد. اما در نقطه مقابل، نظام الهی تلاش دارد تا با جهاد روشنگری، افکار عمومی را از اسارت سلطه نجات بخشد. رهبر معظم انقلاب اسلامی در جنگ روایت‌ها راهبرد جهاد تبین را برگزیدند و از سوی دیگر، ایشان با ارائه بیانیه گام دوم، هدف پیش روی انقلاب اسلامی را مشخص نموده و جوانان را مخاطب قرار داده‌اند. از این رو، مسئولیت اصلی این جهاد در مسیر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی بر عهده حلقه‌های میانی است که در ارتباط با بدنه جامعه از یک سو و مسئولین نظام اسلامی از سوی دیگر هستند. لذا ضرورت دارد که نقش حلقه‌های میانی در جهاد تبیین با هدف تحقق بیانیه گام دوم مشخص گردد. پژوهش حاضر اطلاعات را به صورت کتابخانه‌ای جمع آوری و به صورت توصیفی-تحلیلی بررسی می‌نماید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 434.04 K

بازاندیشی فقه سیاسی در حوزه سیاست خارجی بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

یعقوب علیزاده

دوره 3، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 253-274

چکیده

  هر بازیگر در عرصه‌ روابط بین‌الملل، دارای چارچوب و الگوی خاص و منطق درونی تعریف ‌شده‌ خاص خویش، برای فعالیت در میدان سیاست خارجی است. در این مقاله تلاش شده به بررسی این سوال مهم پرداخته شود که مولفه‌های ...  بیشتر هر بازیگر در عرصه‌ روابط بین‌الملل، دارای چارچوب و الگوی خاص و منطق درونی تعریف ‌شده‌ خاص خویش، برای فعالیت در میدان سیاست خارجی است. در این مقاله تلاش شده به بررسی این سوال مهم پرداخته شود که مولفه‌های فقه سیاسی در حوزه سیاست خارجی کدام است و آثار این مولفه‌ها در سیاست خارجی بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی چگونه قابل تحلیل است؟ مقاله پیش رو توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی سوال مورد اشاره پرداخته است. یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که فقه سیاسی تعریف‌کننده الگویی است در قالب اسلام سیاسی، که در روابط بین‌الملل به‌عنوان یک نظریه‌ی اسلامی مطرح‌شده است. اساساً فقه سیاسی پاسخ‌های دین به معضلات سیاسی جامعه نیز تعریف ‌شده است. بنابراین در جامعه سیاسی شکل ‌گرفته بعد از انقلاب، در چارچوب حکومت اسلامی، سیاست خارجی متاثیر مولفه‌های فقه سیاسی در این زمینه است. قاعده نفی سبیل، عدالت محوری، حمایت از مسضعفین، استقلال و خودکفایی و عد اعتماد به دشمنان از مهمترین مولفه‌های فقه سیاسی در سیاست خارجی است. آثار مولفه‌های مورد اشاره به صورت، استکبارستیزی و مقابله با نظام تک‌قطبی، مرزبندی با دشمن، دفاع از نهضت‌های آزادی‌بخش و محور مقاومت، صدور انقلاب اسلامی و حمایت از بیداری اسلامی، صلح‌دوستی بین‌المللی، ضدیت با استکبار و حفظ استقلال، عدم هراس از تهدیدات دشمنان و توجه به مصلحت در بیانیه گام دوم نمود داشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 321.92 K

طراحی و اعتبارسنجی الگوی برنامه درسی به منظور جامعه پذیری سیاسی در دوران انقلاب اسلامی (مورد مطالعه: دانش آموزان رشته فنی و حرفه ای)

پریا مسیبی داریانی؛ صغری افکانه؛ کورش پارسا معین؛ فتاح ناظم

دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 65-83

چکیده

  پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبارسنجی الگوی برنامه درسی به منظور جامعه پذیری سیاسی در دوران انقلاب اسلامی (مورد مطالعه: دانش آموزان رشته فنی و حرفه ای) انجام پذیرفت. روش پژوهش برحسب هدف، کاربردی؛ برحسب ...  بیشتر پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبارسنجی الگوی برنامه درسی به منظور جامعه پذیری سیاسی در دوران انقلاب اسلامی (مورد مطالعه: دانش آموزان رشته فنی و حرفه ای) انجام پذیرفت. روش پژوهش برحسب هدف، کاربردی؛ برحسب نوع داده، آمیخته (کیفی-کمی) از نوع اکتشافی؛ برحسب زمان گرداوری داده، مقطعی و برحسب روش گرداوری داده‌ها و یا ماهیت و روش پژوهش، توصیفی بود. جامعه آماری بخش کیفی پژوهش شامل نخبگان سازمانی و دانشگاهی بودند و برای تعیین نمونه‌، از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند استفاده شد. گروه دوم از جامعۀ آماری این پژوهش، شامل کلیه دانش آموزان رشته فنی و حرفه ای در شهر تهران به تعداد 970 نفر بودند که با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای 275 دانش آموز به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شد. برای جمع آوری داده های پژوهش در بخش کیفی از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته ودر بخش کمّی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی و پایایی ابزارها مورد تایید قرار گرفت. در بخش کمّی با توجه به سؤال‌های پژوهش از روش‌های کدگذاری نظری، ‌همبستگی پیرسون، و آزمون تی تک نمونه‌ای بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که ابعاد هدف، محتوا و ارزشیابی به عنوان ابعاد برنامه درسی جامعه پذیری سیاسی شناسایی شدند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 742.58 K

ارائه الگوی ارزش های بنیادین در «سیر تکوین انقلاب اسلامی» بر اساس گفتمان امام خمینی(رحمت الله علیه) و مقام معظم رهبری

قادر عبدالعلی پور؛ یزدان فرخی؛ جواد کیانی

دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 105-129

چکیده

  استمرار انقلاب اسلامی پس از 44 سال و پایبندی به آرمان‌های اولیه آن علی‌رغم دشمنی‌های متعدد نظام سلطه، نشان می‌دهد که ساختار و ماهیت انقلاب اسلامی دارای ویژگی‌ها و شاخص‌های منحصر به‌ فردی است که توانسته ...  بیشتر استمرار انقلاب اسلامی پس از 44 سال و پایبندی به آرمان‌های اولیه آن علی‌رغم دشمنی‌های متعدد نظام سلطه، نشان می‌دهد که ساختار و ماهیت انقلاب اسلامی دارای ویژگی‌ها و شاخص‌های منحصر به‌ فردی است که توانسته این مسیر دشوار را طی نماید. هدف از نگارش این مقاله ارائه الگوی ارزش‌های بنیادین «سیر تکوین انقلاب اسلامی» بر اساس گفتمان امام راحل و مقام معظم رهبری است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی است که به روش کیفی(تحلیل گفتمان) انجام گرفته است. جامعه آماری در این پژوهش را کلیه بیانات مرتبط با سیرتکوین انقلاب اسلامی که بیانگر اندیشه‌ها و تدابیر حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) می‌باشد. تجزیه و تحلیل داده‏های به دست آمده با استفاده از نرم‏افزار MAXQDA انجام شده است. یافته‌های حاصل از تحلیل اندیشه‌ها، آرا، نظرات، رهنمودها و تدابیر حضرت امام‌خمینی(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) نشان داد در فرایند سیر تکوین انقلاب اسلامی بایستی تعداد 4 بعد، 24 مولفه و 120شاخص (مفهوم) در حوزه ارزش‌های بنیادین برای انقلاب مدنظر باشد. نتایج به دست آمده نشان داد، ابعاد موثر در سیر تکوین انقلاب اسلامی بر اساس اندیشه‌های حضرت امام‌خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، در قالب ارزش‌های بنیادین می‏توانند در چهار بعد اسلامیت، جمهوریت، استقلال و آزادی قرار گیرد. خروجی پژوهش منجربه ترسیم الگوی راهبردی «سیر تکوین انقلاب اسلامی» بر اساس نظرات و تدابیر حضرت امام‌خمینی(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) شد که این الگو می‌تواند به‌عنوان یک مدلی جامع و مناسب برای یک انقلاب مردمی مدنظر قرار گیرد .

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 649.57 K

بررسی علل اجتماعی شکل گیری انقلاب اسلامی

حسین رحمانی تیرکلایی

دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 7-23

چکیده

  انقلاب اسلامی زمانی شکل گرفت که دنیای مادی قائل به پایان یافتن عصر دین‌گرایی در عالم بود. به همین سبب دستگاه محاسباتی و جامعه‌شناختی غرب در خصوص پیش‌بینی و همچنین تحلیل این پدیده به خطای راهبردی افتاد. ...  بیشتر انقلاب اسلامی زمانی شکل گرفت که دنیای مادی قائل به پایان یافتن عصر دین‌گرایی در عالم بود. به همین سبب دستگاه محاسباتی و جامعه‌شناختی غرب در خصوص پیش‌بینی و همچنین تحلیل این پدیده به خطای راهبردی افتاد. امروزه نیز جنبه‌های بسیاری از چرایی انقلاب اسلامی و توفیقات آن از حیث جامعه‌شناختی مبهم باقی مانده است؛ به سبب همین ضرورت، نگارنده در این اثر با روشی توصیفی ـ تحلیلی به دنبال بررسی علل اجتماعی شکل-گیری انقلاب اسلامی است و در نهایت بدین نتیجه رسیده که عوامل شکل-دهنده به انقلاب اسلامی، به سبب تحقق عوامل جداکننده از رژیم شاهنشاهی و عوامل محرّک به حکومت دینی پدید آمده که شرط شکل‌گیری هر انقلاب جامعی این دو عنصر است و از آن جمله می‌توان به عواملی چون انزجار از فساد حاکم، فقدان آزادی سیاسی بر جوّ جامعه و بالا رفتن سطح بصیرتی و به فعلیت رساندن ظرفیت‌های درونی و... اشاره داشت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 234.91 K

مرد سالاری در دوره پهلوی از نظر علی محمد افغانی در مقایسه با دوره انقلاب اسلامی

توران رزمجو؛ عبدالحسین فرزاد؛ فرهاد طهماسبی؛ رقیه صدرایی

دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 59-84

چکیده

  با توجه به اهمیت مشارکت زنان در توسعه سیاسی و اقتصادی در جامعه، لزوم پژوهش در این خصوص مشخص می‌شود. این پژوهش در پی آن است که بـه بررسی جایگاه اجتماعی و حقوقی زنان که به نوعی مورد ستم فرهنگ مردسالاری قرار ...  بیشتر با توجه به اهمیت مشارکت زنان در توسعه سیاسی و اقتصادی در جامعه، لزوم پژوهش در این خصوص مشخص می‌شود. این پژوهش در پی آن است که بـه بررسی جایگاه اجتماعی و حقوقی زنان که به نوعی مورد ستم فرهنگ مردسالاری قرار گرفته‌اند، بپردازد که دو دوره پهلوی و انقلاب اسلامی و میزان فعالیت زنان در این دو دوره مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به انعکاس فرهنگ مردسالاری و انتقاد از آن در آثار نویسندگان، به بررسی شخصیت زنان در یکی از رمان های علی محمد افغانی پرداخته شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که فرهنگ مردسالاری در دوره پهلوی اول بیشتر از دوره پهلوی دوم بوده است. در دوره انقلاب اسلامی با تأسی جستن از دستورات قرآن و به فرمان امام خمینی، میزان  حضور زنان در جامعه و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی آنان بسیار چشمگیر بوده است. در این تحقیق از روش پژوهشی کتابخانه‌ای بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 388.33 K

الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در حوزه حقوق اجتماعی و سیاسی

فاطمه السادات قریشی محمدی

دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 219-238

چکیده

  تحقق تمدن نوین اسلامی که ازدیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای رهبری انقلاب اسلامی به‌عنوان آرمان جمهوری اسلامی تلقی ‌می‌گردد، از موضوعات مهمی است که محل بحث و نظر است. یکی از موضوعات تمدن نوین اسلامی، الزامات ...  بیشتر تحقق تمدن نوین اسلامی که ازدیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای رهبری انقلاب اسلامی به‌عنوان آرمان جمهوری اسلامی تلقی ‌می‌گردد، از موضوعات مهمی است که محل بحث و نظر است. یکی از موضوعات تمدن نوین اسلامی، الزامات تحقق آن است. در این مقاله تلاش شده به بررسی این سؤال پرداخته شود که الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در حوزه حقوق اجتماعی و سیاسی کدام است؟ مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی سؤال مورداشاره بپردازد. یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که تحقق تمدن نوین اسلامی نیازمند الزاماتی در حیطه حقوق اجتماعی و سیاسی است. توجه به کرامت انسانی، حق آموزش و ترویج علم و دانش‌آموزی، عدالت و عدم تبعیض از مهم‌ترین الزامات حقوق اجتماعی و حق تعیین سرنوشت، تساهل و مدارا با مخالفان، حق برپایی اجتماعات، آزادی بیان و حق امنیت از مهم‌ترین الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در حوزه حقوق سیاسی است. تحقق مؤلفه‌های مورد اشاره اجتماعی و سیاسی به ‌عنوان حقوق افراد، تشکل‌ها و گروه‌ها زمینه‌ساز رشد، تعالی و شکوفایی توانایی‌ها و استعدادهای همگانی در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی را فراهم می‌کند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 253.22 K

شکاف بین نخبگان و توده‌ها و تأثیر آن بر فرآیند توسعه سیاسی بررسی تطبیقی دوران مشروطه و انقلاب اسلامی

محمد علی خسروی

دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 261-292

چکیده

  نهضت مشروطیت که با هدف برقراری حاکمیت قانون و ملت در سال 1285 شمسی روی داد، حرکت مهم و نقطه‌ی عطفی در تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌رود. در جریان این جنبش انجمن‌ها و گروه‌های سیاسی فراوانی شکل گرفتند؛ ...  بیشتر نهضت مشروطیت که با هدف برقراری حاکمیت قانون و ملت در سال 1285 شمسی روی داد، حرکت مهم و نقطه‌ی عطفی در تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌رود. در جریان این جنبش انجمن‌ها و گروه‌های سیاسی فراوانی شکل گرفتند؛ اما هیچ یک نتوانستند حرکت مثبتی در جهت برقراری دموکراسی و جامعه‌ی مدنی پایدار بردارد. در این پژوهش به دنبال تبیین جامعه شناختی ناکامی نخبگان و توده‌ها در نخستین تجربه‌ی مشارکتی و تاثیر آن بر توسعه‌ی سیاسی ایران در عصر مشروطه و پس از انقلاب اسلامی ایران هستیم. در جهت تحلیل این موضوع، از نظریه‌ی هانتینگتون و نظریه‌ی شکاف‌های اجتماعی استفاده می‌شود، نگارنده بر این نظر است که ویژگی‌هایی همچون ناآگاهی توده‌ها، بالانشینی روشنفکران و کوتاهی آنان در همراه‌سازی توده‌ها و از سوی دیگر تعارضات ایدئولوژیک و رقابت‌های غیرنهادمند نخبگان و احزاب به ناکامی منجر شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 380.43 K

آسیب‌شناسی‌ ارتجاعِ انقلاب‌ اسلامی در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری(مدظله العالی)

رشید رکابیان

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 7-27

چکیده

  انقلاب اسلامی ایران از ابتدای پیروزی تا کنون با آسیب‌ها و بحران‌هایی درگیر بوده است که با درایت و رهنمودهای بنیانگذار انقلاب و پس از آن رهبرمعظم انقلاب و هوشیاری مردم خنثی شدند. پژوهش حاظر به بحث ارتجاع ...  بیشتر انقلاب اسلامی ایران از ابتدای پیروزی تا کنون با آسیب‌ها و بحران‌هایی درگیر بوده است که با درایت و رهنمودهای بنیانگذار انقلاب و پس از آن رهبرمعظم انقلاب و هوشیاری مردم خنثی شدند. پژوهش حاظر به بحث ارتجاع به عنوان یک آسیب و آفت بزرگ برای انقلاب اسلامی از منظر مقام معظم رهبری(مدظله العالی)  می‌پردازد؛ «ارتجاع» به معنای سست‌شدن، توقف و بازگشت به اوضاع قبلی است. این خصلت، پس از هر انقلابی در میان افراد یا گروه های جامعه که موافق نظام فرسوده پیشین و مخالف پیشرفت و ترقی هستند، رخ میدهد. ارتجاع، از مهمترین و خطرناکترین مؤلّفه‌هایی است که انقلاب اسلامی را تهدید میکند. فرضیه و یافته‌های تحقیق نشان میدهد که مقام معظم رهبری(مدظله العالی) ارتجاع را برای انقلاب که توسط بعضاً انقلابیون پدید میآید خطر بزرگی میداند و سه عامل را به عنوان حرکت ارتجاع می‌داند؛ «حرکت به سمت اشرافی‌گری»، «دل سپردن به طبقات مرفه به جای توجه به مستضعفان و قشرهای ضعیف» و «تکیه و اعتماد به خارجی‌ها به جای تکیه بر مردم». معظم له راهکار درمان این آفت را، شناخت اهداف انقلاب و ارکان آن میداند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 711.45 K

زمینه‌های ارتقاء کارکردهای سیاسی انقلاب اسلامی در جامعه

حسین رحمانی تیرکلایی

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 187-204

چکیده

  انقلاب اسلامی مادامی که در مسیر حقیقی خود گام بردارد، از غنای درونی خود در عرصه‌های مختلف بهره‌مند خواهد بود و ابعاد کارکردی آن نیز افزون می‌گردد. بر این اساس می‌توان ادعا نمود که هرگاه انقلاب در مسیر ...  بیشتر انقلاب اسلامی مادامی که در مسیر حقیقی خود گام بردارد، از غنای درونی خود در عرصه‌های مختلف بهره‌مند خواهد بود و ابعاد کارکردی آن نیز افزون می‌گردد. بر این اساس می‌توان ادعا نمود که هرگاه انقلاب در مسیر حقیقی خود حرکت نمود، به کارکردهای سیاسی‌ای دست یافت که مجموعه آن کارکردها منحصر در نظام الهی ـ توحیدی است و تاکنون هیچ نظامی در عالم نتوانسته بدان دست یابد. تاکنون در خصوص زمینه‌های ارتقاء کارکردهای سیاسی انقلاب در جامعه کمتر سخن به میان آمده، بر اساس این ضرورت، نگارنده در این اثر با روش توصیفی ـ تحلیلی به دنبال تبیین این کارکردها خواهد بود و در نهایت بدین نتیجه رسیده است که کارکردهای سیاسی انقلاب در ابعاد داخلی و بیرونی منوط به حرکت نمودن آن در گفتمانی است که بر اساس آن پدید آمد. لذا هرگاه انقلاب از ریل اصلی هدفگذاری شده خود خارج گردد، کارکردهای سیاسی‌اش نیز کاهش خواهد یافت و طبیعتاً موجی از نارضایتی عمومی نیز به همراه خواهد داشت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 328.67 K

گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط

علی فلاح نژاد

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 7-24

چکیده

  رابطه گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط از جمله مسائل مهم در حوزه مباحث انقلاب اسلامی و جامعه شناسی سیاسی انقلاب به شمار می آید. تحولات گفتمانی انقلاب اسلامی در بعد دال های شناور، حرکت سینوسی را در رابطه ...  بیشتر رابطه گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط از جمله مسائل مهم در حوزه مباحث انقلاب اسلامی و جامعه شناسی سیاسی انقلاب به شمار می آید. تحولات گفتمانی انقلاب اسلامی در بعد دال های شناور، حرکت سینوسی را در رابطه میان گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط موجب شده، که به نوبه خود زمینه تغییر و تحولات مختلفی در پهنه سیاست ایران در عصر جمهوری اسلامی شده است. پرسش پژوهش حاضر معطوف به چگونگی رابطه میان گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط است. فرضیه مقاله عبارت است از اینکه: به دلیل نقش آفرینی پر رنگ طبقه متوسط در عرصه حکمرانی مدرن، دولت های عصر جمهوری اسلامی، بر اساس خرده گفتمان خود، در تعامل با طبقه متوسط پاسخ زیبنده خود را ارایه داده اند. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری داده ها نیز کتابخانه ای می باشد. یافته پژوهش حاکی از آن است که بیشتر خرده گفتمان های انقلاب اسلامی با توجه به دال های شناور مطرح خود در صدد ارایه ترجیحات نسبت به لایه های سنتی و جدید طبقه متوسط بوده اند و بر اثر این ترجیحات موجب کاهش یا افزایش نیرو و توان طبقه متوسط یا لایه های سنتی و جدید آن شده اند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 432.36 K

انقلاب اسلامی، مردم سالاری دینی و مشارکت سیاسی زنان

مریم شفیعی؛ علی شیرخانی؛ محمد ترابی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 101-126

چکیده

  یکی از مهم‌ترین راه‌های دستیابی به توسعه، مشارکت تمام افراد جامعه است و این امر در گرو برقراری روابط و مناسبات اجتماعی مطلوب و عادلانه امکان پذیر است. مشارکت سیاسی زنان یکی از موضوعات مهمی است که شاخص ...  بیشتر یکی از مهم‌ترین راه‌های دستیابی به توسعه، مشارکت تمام افراد جامعه است و این امر در گرو برقراری روابط و مناسبات اجتماعی مطلوب و عادلانه امکان پذیر است. مشارکت سیاسی زنان یکی از موضوعات مهمی است که شاخص مهم، در فرآیند توسعه پایدار هر جامعه‌ای محسوب می‌شود. هر چه جامعه از روابط اجتماعی انسانی‌تر و عادلانه‌تر برخوردار باشد، مشارکت و همکاری افراد بیشتر و بهتر می‌گردد. در واقع مشارکت معلول ساختارها و کارکرد روابط اجتماعی و نحوی توزیع امکانات، منابع، نحوه تقسیم کار و مسولیت‌ها در جامعه است. تغییر و تحولاتی که در دهه‌های اخیر در حوزه سیاسی و اجتماعی زنان در ایران بوجود آمده است، افزایش سطح تحصیلات، مشارکت در زمینه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و به طور کلی تلاش آنها برای کسب نقش های مختلف در اجتماع نشان دهنده فعال شدن نقش زنان در عرصه‌های مختلف است. اما با این حال مشاهده می‌شود که حضور و مشارکت زنان در رده‌های بالای مدیریتی دارای مشکلات جدی می‌‌‌‌‌باشد. در این بین پرسشی مطرح است این که آیا پیروزی انقلاب اسلامی تاثیری بر کیفیت مشارکت سیاسی زنان داشته است؟ چه موانعی بر سر راه مشارکت سیاسی زنان وجود دارد؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد با توجه به اینکه آموزه‌های انقلاب اسلامی بر استقلال طلبی، ظلم‌ستیزی، عدالت اجتماعی و عدالت جنسیتی تاکید دارد و این مفاهیم در مشارکت تجهیزی زنان نقش اساسی را داشته است و کمتر به مشارکت از نوع مستقل آن توجه شده است. ساختار و بافت سنتی که بر تار و پود فکر و اندیشه‌ی مردم جامعه تنیده شده است، متاثر از فرهنگ سیاسی جامعه ایران می‌باشد و به نظر می‌رسد  مانع جدی برای احقاق حقوق و مشارکت زنان محسوب می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 675.12 K

باز شناسی اصل «نه شرقی و نه غربی» با تاکید بر دیدگاه امام خمینی (ره)

غلامرضا ضابط پور کاری

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 127-146

چکیده

  عدم وجود تعریفی جامع و مانع از اصل نه شرقی و نه غربی و فقدان اجماع در خصوص معنای آن در بین گروه­های سیاسی موجب شده تا برداشت­های مختلفی از آن صورت بگیرد. حتی برخی­ها معتقدند تاریخ مصرف این اصل به پایان ...  بیشتر عدم وجود تعریفی جامع و مانع از اصل نه شرقی و نه غربی و فقدان اجماع در خصوص معنای آن در بین گروه­های سیاسی موجب شده تا برداشت­های مختلفی از آن صورت بگیرد. حتی برخی­ها معتقدند تاریخ مصرف این اصل به پایان رسیده است. از این رو بازشناسی این اصل از زبان اندیشمندان و خصوصا امام خمینی دارای اهمیت ویژه­ای است؛ مطالعه حاضر بر آن است تا با بازشناسی مفهوم نه شرقی و نه غربی به تبیین عِلّی آن به مثابه اصل اساسی حیات انقلاب اسلامی بپردازد تا درک درستی از این اصل و حال جمهوری اسلامی داشته باشیم. بنابراین در پرسش اصلی می­توان گفت اگر بخواهیم در یک تحلیل منصفانه درک درستی از اصل «نه‌شرقی و نه غربی» و حال جمهوری اسلامی داشته باشیم چه مسائلی را باید مدنظر داشته باشیم؟ فرضیه مقاله می­گوید: اصل نه شرقی و نه غربی، استراتژی کلان سیاست خارجی جمهوری اسلامی است که موانع و مشکلات و فرصت­های عدیده­ای را در پیشگاه ملت مسلمان ایران قرار داده است. این فرضیه در پژوهش حاضر در خلال بررسی اسنادها و با بهره­گیری از روش اسنادی- تحلیلی به آزمون نهاده شده است. یافته­های پژوهش بر اساس اسناد و قانون اساسی، اصل نه شرقی و نه غربی را این گونه ترجمه کرده­اند: عدم اتکا به غرب و شرق، رفتار عادلانه محور روابط با شرق و غرب، عدم گرایش به سوی شرق و غرب، تعیین سرنوشت خویش و حفظ استقلال.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 795.39 K

بررسی اخلاق حرفه‌ای قضا پس از انقلاب اسلامی

مهدی زکوی؛ حسن الفتی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 147-171

چکیده

  اجرا کردن قضاوت عادلانه از اصول و اساس جامعه اسلامی می‌باشد. و با توجه به نقش بسزای قضاوت عادلانه در تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در این پژوهش به مبانی اخلاق حرفه‌ای قضا در تمدن اسلامی پرداخته می‌شود. ...  بیشتر اجرا کردن قضاوت عادلانه از اصول و اساس جامعه اسلامی می‌باشد. و با توجه به نقش بسزای قضاوت عادلانه در تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در این پژوهش به مبانی اخلاق حرفه‌ای قضا در تمدن اسلامی پرداخته می‌شود. شرایط قضاوت در جامعه اسلامی، به‌گونه‌ای وضع شده است که جان و مال و ناموس مردم به دست افراد ناشایست نیفتد و حقوق فرد و جامعه فدای غرض‌ورزی‌ها و خواسته‌های شخصی یا گروه‌های سودجو و منحرف نشود. پس از بررسی و تحلیل می‌توان گفت: از طریق قرآن کریم و سیره معصومین(ع)می‌توان شاخصه‌های مهم اخلاق حرفه‌ای قضا را استخراج کرد، که شامل: رعایت انصاف در دادرسی همراه با اخلاص در عمل و تهذیب نفس، خوش رفتاری و برخورد نیکو، رعایت مساوات و عدالت در دادگری و اجرای حکم، مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی نسبت به صاحبان حق، قاطعیت در قضاوت و برخورد با خاطیان. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، سعی شده در زمینه‌های فردی و ساختاری اخلاق حرفه‌ای قضا پس از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت پیشنهاد ارائه گردد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 406.65 K

تحلیل تطبیقی انقلاب اسلامی و روسیه در تقابل با تروریسم بنیادگرا

جابر منیرپور؛ مالک ذوالقدر؛ مهدی خوشخطی؛ حسن عیوض زاده

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 197-223

چکیده

  تروریسم بنیادگرا یکی از چالش‌های مهم صلح و امنیت منطقه‌ای و حتی جهانی در چند دهه اخیر بوده است. انقلاب اسلامی ایران و روسیه نیز هر یک به نوعی در معرض تهدید تروریسم بنیادگرا بود‌ه‌اند. در این مقاله تلاش ...  بیشتر تروریسم بنیادگرا یکی از چالش‌های مهم صلح و امنیت منطقه‌ای و حتی جهانی در چند دهه اخیر بوده است. انقلاب اسلامی ایران و روسیه نیز هر یک به نوعی در معرض تهدید تروریسم بنیادگرا بود‌ه‌اند. در این مقاله تلاش شده رویکرد انقلاب اسلامی و روسیه در تقابل با تروریسم بنیادگرا بررسی شود. سوال اساسی که مطرح و بررسی شده این است که انقلاب اسلامی و روسیه در تقابل با تروریسم بنیادگرا چه رویکردی اتخاذ کرده‌اند؟ مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی سوال مورد اشاره پرداخته است. یافته‌های مقاله بیانگر این امر است که تروریسم بنیادگرا به دلایل ایدئولوژیک، تهدید تمامیت ارضی و خشونت گرایی در منطقه برای انقلاب اسلامی ایران تهدید جدی محسوب شده و در اسناد و استراتژی امنیت ملی روسیه نیز، تروریسم و از جمله تروریسم بنیادگرا تهدید جدی برای امنیت ملی این کشور تلقی شده است. راهبرد انقلاب اسلامی در تقابل با تروریسم بنیادگرا هم در بعد سخت افزاری به صورت مشاوره مستشاری و مداخله نظامی و هم در بعد نرم افزاری در قالب فعالیت رسانه‌ای و همچنین تشکیل ائتلاف منطقه‌ای با کشورهایی چون روسیه قابل تبیین است. در راهبرد روسیه در تقابل با تروریسم بنیادگرا نیز مداخله نظامی و استفاده از ائتلاف منطقه‌ای جایگاه خاصی داشته است که به عنوان وجوه اشتراک رویکرد انقلاب اسلامی و روسیه در تقابل با تروریسم بنیادگرا قابل تبیین است. نتیجه‌ اینکه وجوه مشترک راهبرد انقلاب اسلامی و روسیه، تاثیر مهمی در تضعیف شدید تروریسم بنیادگرا و استقرار ثبات در منطقه داشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 688.3 K

بازتولید پرسمان مشارکت سیاسی - اجتماعی زنان در گفتمان انقلاب اسلامی

فرانک سیدی

دوره 2، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 7-28

چکیده

  مقاله حاضر به بررسی و تبیین مشارکت سیاسی اجتماعی زنان به صورت مقایسه ای می پردازد. با این رویکرد، که زنان به عنوان فاعلان وگنشگران جامعه هستند، می توان اهداف عام وخاصی را برای مقاله درنظر گرفت، که از اصلی ...  بیشتر مقاله حاضر به بررسی و تبیین مشارکت سیاسی اجتماعی زنان به صورت مقایسه ای می پردازد. با این رویکرد، که زنان به عنوان فاعلان وگنشگران جامعه هستند، می توان اهداف عام وخاصی را برای مقاله درنظر گرفت، که از اصلی ترین اهداف این مقاله، پاسخ به پرسمان های مشارکت زنان است. توسعه مشارکت زنان و تحولات حاصل از آن در چند دهه گذشته پرسمان هایی را بازتولید کرده است. در این بررسی باروش کتابخانه ای و اسنادی و با رویکرد تحلیلی – توصیفی و استنتاجی تلاش شده پاسخ به پرسمان ها براساس گفتمان های موجود مورد واکاوی قرار گیرد. نتایج حاکی از آن است، درقبل از انقلاب مشارکت سیاسی زنان در نتیجه گفتمان های ناشی از ستیز بین مشروطه و مشروعه (مشروطیت) یا بین سنت ومدرنیته (پهلوی) قرار داشت و در بعد از انقلاب نیز ستیز بین برابری و نابرابری حاکم می گردد. با توجه به تاثیر ایدئولوژی در معنا و مسیر گفتمان، با تغییر ایدئولوژی به ترتیبی که از گفتمان سنتی به مدرن وسپس سازندگی و تکنوکرات می رسیم، به تدریج آشنایی بیشتر با حقوق شهروندی صورت گرفته و مشارکت با مطالبه گری جدی توام شده و تنوع مطالبات ایجاد می گردد و زمینه برای بازگشت به خویشتن خویش و آزادی درونی و نوآوری و خلاقیت فراهم می گردد.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 570.05 K

روند عرفی شدن در ایران از دوره پهلوی تا انقلاب اسلامی

علیرضا زارعی محمودآبادی؛ مهناز فرهمند

دوره 2، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 81-102

چکیده

  بررسی قلمرو دین و نقش اجتماعی آن، از دیرباز در حوزه های مختلف علمی در کانون توجه بوده است. عرفی شدن یکی از مفاهیم مهم در عرصه جامعه شناسی دین است. برخی چنین استدلال می کنند که عرفی شدن آیندۀ  حتمیِ تمامی ...  بیشتر بررسی قلمرو دین و نقش اجتماعی آن، از دیرباز در حوزه های مختلف علمی در کانون توجه بوده است. عرفی شدن یکی از مفاهیم مهم در عرصه جامعه شناسی دین است. برخی چنین استدلال می کنند که عرفی شدن آیندۀ  حتمیِ تمامی جوامع در حال توسعه است. در ایران نیز که دارای ساختاری درهم تنیده با دین است، این بحث همواره اهمیت اساسی داشته است. در این مقاله، با استفاده از روش اسنادی، روند شکل گیری و نتایج عرفی شدن در دوره سلسله پهلوی و دوران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بررسی شد. نتایج حاکی از توجه زیادِ حکومت پهلوی به سیاست عرفی شدن و تلاش برای گسترش آن در تمام حوزه ها است که در نهایت شاهدِ شکست سیاست های عرفی شدن و پیدایش جنبش انقلابی از درون اعتراضات مردمیِ مبتنی بر گفتمان اسلامی هستیم. در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز باتوجه به عمق و دلبستگی ایرانیان به دین و اسلام، شاهد یک مسیر تلفیق در جامعه هستیم که راه حل آن، تلاش در جهت تلفیق نظری و عملی دین و وضعیت مدرن است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 621.42 K

چشم انداز انقلاب اسلامی در تحقق تمدن نوین اسلامی – ایرانی

رحمت عباس تبار مقری

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 7-22

چکیده

  یکی از موضوعات اساسی و قابل بررسی در هر انقلابی، پس از چرایی و چگونگی وقوع آن، آینده و چشم انداز رو به پیش آن است. آینده‌پژوهی انقلاب، از موضوعات پر کاربرد به لحاظ نظری و عملی در باب انقلاب‌هاست. بنابراین ...  بیشتر یکی از موضوعات اساسی و قابل بررسی در هر انقلابی، پس از چرایی و چگونگی وقوع آن، آینده و چشم انداز رو به پیش آن است. آینده‌پژوهی انقلاب، از موضوعات پر کاربرد به لحاظ نظری و عملی در باب انقلاب‌هاست. بنابراین سعی ما در این پژوهش این است که با رویکرد آینده پژوهی به این سوال پاسخ داده شود که آینده انقلاب اسلامی ایران در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی چگونه است؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که انقلاب اسلامی به جهت برخورداری از ماهیت دینی، ظرفیت های تمدنی، بصیرت مردمی، وجود شخصیت‌های سیاسی مذهبی راهبر، گام‌های موثری در مسیر تمدن سازی نوین، متناسب با ساخت و بافت ذهنی و عینی اسلام و ایران برداشته و چشم انداز آینده‌ای آن را نیز هموار نموده است. سعی ما در این پژوهش این است که با رویکرد آینده پژوهی و با طرح چهار مسئله، یعنی؛ آینده‌های محتمل انقلاب اسلامی، چشم انداز انقلاب اسلامی، تمدن نوین انقلاب اسلامی و در نهایت، مولفه‌های تمدن ساز انقلاب اسلامی، به آینده پژوهی در باب انقلاب اسلامی ایران بپردازیم.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 359.54 K

جامعه شناسی سیاسی دفاع مقدس؛ تثبیت انقلاب اسلامی

محمد شفیعی فر؛ علی صفیارپور

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 23-44

چکیده

  انقلاب اسلامی ایران مانند هر انقلاب دیگر از همان ابتدا در مسیر فرایند تثبیت، با خطرات و چالش های داخلی و خارجی مواجه بوده است. یکی از مهم ترین خطرات خارجی که در دهه اول پیروزی انقلاب می توانست تهدید اساسی ...  بیشتر انقلاب اسلامی ایران مانند هر انقلاب دیگر از همان ابتدا در مسیر فرایند تثبیت، با خطرات و چالش های داخلی و خارجی مواجه بوده است. یکی از مهم ترین خطرات خارجی که در دهه اول پیروزی انقلاب می توانست تهدید اساسی در رسیدن به اهداف و آرمان هایش باشد وقوع جنگ تحمیلی در 31 شهریور سال 1359 بود. بنابراین به رغم آنکه این جنگ تهدید جدی برای انقلاب اسلامی بود به عمق بخشیدن و درونی کردن انقلاب کمک کرد. در نتیجه یک رابطه مثبتی میان جنگ و انقلاب اسلامی ایران به وجود آمد. لذا این مقاله با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به بررسی تاثیر جنگ ایران و عراق در فرایند تثبیت و تداوم انقلاب اسلامی می پردازد. در واقع در این پژوهش سعی می شود نقش جنگ را در مسیر تداوم انقلاب مورد بررسی قرار دهد. سوالی که مطرح می شود این است که جنگ عراق علیه ایران در فرایند تثبیت انقلاب چه تاثیری داشته است؟ و در پاسخ به این سوال می توان گفت علی رغم تهاجم رژیم بعث عراق به خاک ایران که با هدف تضعیف انقلاب اسلامی و جلوگیری از نفوذ امواج آن به منطقه بود، جنگ تحمیلی با گسترش روحیه وحدت و همبستگی ملی، در جهت تثبیت انقلاب اسلامی عمل کرد. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 256.6 K

بررسی مقایسه ای جامعه شناسی اسلام سیاسی شیعی مبتنی بر امامت و رویکردهای انقلاب اسلامی و اسلام سیاسی نوسلفیه مبتنی بر خلافت با تاکید برداعش

ابراهیم معصومی؛ سعید اسلامی؛ کمال پولادی

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 159-178

چکیده

  نهضت سلفی با نام جنبش سلفی جنبشی احیا گرایانه در درون اسلام سنی می باشد که بهنوعی بازگشت به اسلام اولیه بوده است که در واقع این نهضت منجر به تشدید خشونت در جوامع مسلمان و غیر مسلمان بوده که نتیجه ی آن ظهور ...  بیشتر نهضت سلفی با نام جنبش سلفی جنبشی احیا گرایانه در درون اسلام سنی می باشد که بهنوعی بازگشت به اسلام اولیه بوده است که در واقع این نهضت منجر به تشدید خشونت در جوامع مسلمان و غیر مسلمان بوده که نتیجه ی آن ظهور حکومت اسلامی افراطی به نام داعش بود که در واقع اندیشه های آنان متکی بر اقدامات خصمانه علیه کفار ،منافقین و مشرکین برای دستیابی به آرمانهای این گروه بوده است که خلافت داعش تحولات گوناگونی را نیز پشت سر گذاشته است در اسلام سیاسی نوسلفیه مبتنی بر خلافت داعش مبارزه و تکفیر و تشدید خشونت همراه با فتنه در دنیای اسلام امت جهانی اسلامی را با مشکلات عدیده ای روبرو کرده است در مقابل اسلام سیاسی شیعی مبتنی بر امامت و رویکردهای انقلاب اسلامی را داریم که در این خصوص باید اذعان داشت پیوند میان دین و سیاست همواره از اصول و خط فکری انقلاب اسلامی بوده است که رهبری و جمهوری اسلامی بر مبنای آن استوار می باشد که نمادی از مقاومت هویتی و فرهنگی می باشد از مهمترین خصیصه ها ی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی سیاسی بودن آن است بنابراین اسلام مطلوب انقلاب اسلامی که در عمل به کارگرفته شده و به حاکمیت دست یافته است، اسلام سیاسی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 374.65 K