نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی(ره)، بروجرد، ایران

2 کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی(ره)، بروجرد، ایران

چکیده

با اینکه شیعیان بزرگ‌ترین گروه جمعیتی عراق را تشکیل می‌دهند، به دلیل سیاست‌های تمرکزگرایانه حزب بعث در انزوا و محرومیت بودند. رخداد انقلاب اسلامی ایران تأثیری عمیق در شیعیان عراق بر جای گذاشت؛ و سبب ایجاد سازمان‌های مخالف و انقلابی شیعه در برابر رژیم بعث گردید؛ هر چند این تهدید از سوی حزب بعث، سیاست های ضدشیعی بعث‌ را شدت داد، اما گفتمان شیعی عراق در سال 1979 توانست با تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران فعال شوند. پژوهش حاضر با روش توصیفی –تحلیلی درپی پاسخ‌گویی به این پرسش است که چگونه قدرت سیاسی شیعیان عراق با تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران، دچار دگردیسی‌ شده است؟ فرضیه­ای که مقاله حاضر از معبر آن به مسأله می­پردازد این است که «جنبش شیعی در عراق با الهام از انقلاب اسلامی ایران توانست گفتمان جدیدی را ایجاد کند که منجر به دگردیسی قدرت در عراق شد». یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که جنبش‌ شیعی عراق برای خروج از انزوا و تأثیرگذاری در سه مرحله انقلاب 1958، شکست کودتای حزب بعث (1963) و انتفاضه صفر 1977 پدیدار شد؛ اما شکل گیری گفتمان نوین شیعی عراق با تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران از طریق فعال شدن پایگاه روحانیت شیعی و گروه های مخالف بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The transformation of the political power of the Iraqi Shiites under the influence of the Islamic Revolution of Iran

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Alipour Gorji 1
  • Nadia Samari 2

1 Assistant Professor of Political Science, Grand Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran

2 Master of Political Science, Grand Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran

چکیده [English]

Although Shiites make up Iraq's largest demographic group, they have been isolated and excluded by the Ba'athist's centralist policies. The event of the Islamic Revolution of Iran had a profound effect on the Shiites of Iraq; And led to the creation of Shiite opposition and revolutionary organizations against the Ba'athist regime; Although this threat from the Ba'ath party intensified Ba'athist anti-Shiite policies, the Iraqi Shiite discourse in 1979 was able to be activated by the influence of the Iranian Islamic Revolution. The present study uses a descriptive-analytical method to answer the question of how the political power of the Iraqi Shiites has been transformed by the influence of the Islamic Revolution of Iran? The hypothesis that this article addresses is that "the Shiite movement in Iraq, inspired by the Islamic Revolution of Iran, was able to create a new discourse that led to the transformation of power in Iraq." The findings of the study indicate that the Iraqi Shiite movement emerged to break out of isolation and influence the three phases of the 1958 revolution, the defeat of the Ba'athist coup (1963) and the 1977 zero intifada; But the formation of the new Iraqi Shiite discourse was influenced by the Islamic Revolution of Iran through the activation of the Shiite clergy base and opposition groups.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dawa Party
  • Baath Party
  • Shiite Power
  • Shiite Discourse
ابوالحسن شیرازی، حبیب‌الله و طارمی، کامران (1384). نقش گروه‌های معارض در روابط ایران و عراق، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اس لوی، جک و فروئلیج، مایک (1390). «علل وقوع جنگ ایران و عراق، ترجمه یعقوب نعمتی و روجنی، نگین ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال دهم، شماره 37، صص 132_117.
اسدی، علی اکبر (1382). «نقش وقوع انقلاب اسلامی ایران در آغاز جنگ ایران و عراق»، فصلنامه مطالعات دفاعی و امنیتی، ش35.
ایزدی، خیرالله (1379). ایالات متحده آمریکا و جنگ ایران و عراق، به راهنمای ابومحمد عسگرخانی، پایان نامه کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، شهریور.
پیغمبر زاده، طیبه السادات (1389) عوامل موثر بر تهاجم عراق به ایران، تهران: باغ موزه دفاع مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت.
تاجیک،محمد رضا (1379). گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان.
توال، فرانسوا (1379). ژئوپلتیک شیعه، ترجمه قاسم آقا، تهران: نشر آمن.
جعفری، علی‌اکبر (1379). تقابل استراتژیها و اختلاف ایران وآمریکا، به راهنمانی ابومحمد عسگرخانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، دی ماه.
چهرآزاد، سعید (1398). ««وانموده های سیاستگذارانۀ پسا دفاع مقدس در حیطه روابط خارجی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، 5(4)، صص 127-144.
چهرآزاد، سعید (1399). ««بررسی فرآیند سیاستگذاری حقوق بشری ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه». فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، 9(2)، صص 35-50.
خانجانی، قاسم (1398). ««راه های مقابله با نفوذ فکری و فرهنگی در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی آیت‌الله خامنه‌ای(مد ظله‌العالی)». فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 9(1)، صص 1-30.
خلجی، عباس ( 1386) ناسازه های نظری و ناکامی سیاسی گفتمانی اصلاح طلبی (1376_ 84) پایان نامه دکتری علوم سیاسی، دانشگاه تهران، مهرماه.
دری، حسن (1388). جنگ ایران و عراق ریشه ها و علل وقوع، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
دشتی، فرزانه و باقری نیا، حدیث (1399). «بازخوانی مسئله امنیت فرهنگی در نظام سیاسی مردم‌سالاری دینی (با تأکید بر بینش، نگرش و کنش مقام معظم رهبری)»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(3)، صص 41-62.
دکمیجان، هرایر (1390). اسلام در انقلاب، جنبش های اسلامی در جهان عرب (بررسی پدیده بنیادگرایی اسلامی)، ترجمه حمید احمدی، تهران: کیهان.
رشید، غلامعلی (1386). نقش عوامل ژئوپلتیک در راهبردهای(مطالعه موردی ایران نسبت به عراق)، رساله دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، مهر ماه.
رضایی میرقائد، محسن (1390). جنگ به روایت فرمانده، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس.
شهریاری، حیدر (1393). «جنگ ایران و عراق از منظر تحلیل گفتمان»، دو فصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره 15.
صادقی، سید شمس‌الدین؛ احمدیان، قدرت و زارع، سارا (1398). ««راهبرد عربستان سعودی در بحرین و تأثیر آن بر جبهۀ مقاومت»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس»، 5(4)، صص 29-45.
عباس پور، زهرا (1395). بررسی تأثیر تعارضات هویتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی پس از 2011 عراق، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی- علوم سیاسی، به راهنمای استاد عبدالمجید سیفی، دانشگاه آیت ا... العظمی بروجردی (ره)، مهر.
عباس تبار مقری، رحمت (1399). «تحلیل گفتمانی رویکرد واگرایی آیت الله خامنه‌ای نسبت به نظام سلطه آمریکا»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(3)، صص 100-117.
عسگر شهبازی، علی و رحمتی نصر، مجید (1395). «نقش و جایگاه شیعیان در ساختار کشور عراق»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی، سال ششم، شماره 16، صص 146_131.
عشوریان، مرتضی (1377). بررسی زمینه های سیاسی شروع جنگ ایران و عراق، به راهنمای ابوالقاسم طاهری، پایان نامه کارشناسی ارشد و روابط بین الملل، دانشگاه علامه طباطبایی.
غلامی، طهمورث وپوراسمعیلی، نجمه (1393). «جنگ ایران و عراق از دیدگاه موازنه قوا»، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 86، صص 242-201.
فولر، گراهام (1373). قبله عالم ژئوپلیتک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
فولر،گراهام و ‌فرانکه، رند (1388). «شیعیان عراق(1)»، ترجمه خدیجه تبریزی، فصلنامه شیعی شناسی، شماره 6.
قاسمی، محمدعلی (1389). «بازیگران مؤثر بر عراق آینده: منافع و سناریوها»، فصلنامة مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شمارة 1.
کوهستانی‌نژاد، مسعود (1391). «بررسی تحولات داخلی عراق در آستانه جنگ علیه جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه دفاع مقدس، سال اول، شماره 3، صص 153-130.
مارش_دیوید و جری استوکر (1379). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
منوچهری، عباس (1384). رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: سمت.
نادری، احمد (1386). گفتمان جنبش شیعی عراق، تهران: نزدیک.
نصیری سوناز (1398). ««نقش قدرت نرم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی عراق)». فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 9(1)، صص 265-287.
نفیسی، عبدالله فهد (1364). نهضت شیعیان در انقلاب اسلامی عراق، ترجمه کاظم چایچیان، تهران: امیر کبیر.
الی کدوری (1368). تشیع مقاومت و انقلاب، مجموعه مقالات کنفرانس بین المللی دانشگاه تل آویو، شیعه های عراق و سرنوشت آنها، تهران: پیشگام، صص219-187.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (1391). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی.
Howarth, D. Noarval, A. and Stavrakakis, G. (2000). Discours Theory and Political Analysis, Manchester University Press.
Laclau, E & Mouffe, C. (1985). Hegemony and Socialist Strategy: Toward a Radical Democratic Politics, London: Verso.