جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

بررسی نقش مولفه های مردم سالاری دینی انقلاب اسلامی در افزایش مشارکت سیاسی (شناسایی حقوق مردم و حاکمیت قانون)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری مطالعات منطقه ای دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دوره دکتری علوم سیاسی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال هستیم که مولفه ­های مردم ­سالاری دینی انقلاب اسلامی ایران چه نقشی در افزایش مشارکت سیاسی با تاکید بر دو مولفه حقوق مردم و حاکمیت قانون داشته است؟ در پاسخ به این سوال این فرضیه که مولفه­ های مردم­سالاری دینی انقلاب اسلامی همچون شناسایی حقوق مردم و حاکمیت قانون موجب افزایش مشارکت سیاسی مردم گردیده است، اما بین این مولفه ­ها در افزایش مشارکت سیاسی تفاوت وجود دارد، مورد واکاوی قرار می­‌گیرد. چارچوب نظری این پژوهش براساس ترکیبی از نظریه ­های غربی و اسلامی در خصوص نقش مولفه­ ها در افزایش مشارکت سیاسی شکل گرفته و در راستای این چارچوب، اطلاعات و داده­ها به روش کیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ­ای و اسنادی جمع­آوری و به شیوه توصیفی-تحلیلی، بررسی و تحلیل گردید. نتایج پژوهش نشان داد که هر یک از مولفه­های مردم­سالاری دینی انقلاب اسلامی به نحوی موجب افزایش مشارکت سیاسی در نظام جمهوری اسلامی گردیده است، اما بین این مولفه­ ها در افزایش مشارکت سیاسی در دوره­های زمانی مختلف شدت و ضعف وجود داشته است. همچنین باید گفت که مولفه حقوق مردم بیشتر از مولفه حاکمیت قانون بر افزایش مشارکت سیاسی تاثیرگذار بوده است. با توجه به یافته­ها، می­توان نتیجه­گیری نمود که باید در خصوص متن قوانین، اقدامات بیشتری در جهت بهبود و ضعیت این مولفه­ ها صورت گیرد، چرا که این مولفه ­ها می توانند زمینه ­هایی را فراهم نمایند که موجب افزایش یا کاهش مشارکت سیاسی مردم گردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the role of the components of religious democracy of the Islamic Revolution in increasing political participation (identifying the rights of the people and the rule of law)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Khobpour 1
  • Mohammad Baqer Makramipour 2

1 PhD student in Regional Studies, University of Tehran, Tehran, Iran

2 PhD student in Political Science, Shahed University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In the present study, we seek to answer the question that what role did the components of religious democracy in the Islamic Revolution of Iran play in increasing political participation by emphasizing the two components of people's rights and the rule of law? In response to this question, the hypothesis that the components of religious democracy of the Islamic Revolution such as the recognition of people's rights and the rule of law have increased political participation, but there is a difference between these components in increasing political participation, is examined. The theoretical framework of this research is based on a combination of Western and Islamic theories about the role of components in increasing political participation. In line with this framework, information and data are collected qualitatively using library and documentary sources and descriptively. Analytically, reviewed and analyzed. The results showed that each of the components of the religious democracy of the Islamic Revolution has somehow increased political participation in the Islamic Republic, but between these components there has been intensity and weakness in increasing political participation in different periods. It should also be noted that the component of people's rights has been more effective in increasing political participation than the component of the rule of law. Based on the findings, it can be concluded that more measures should be taken to improve the status of these components regarding the text of the laws, because these components can provide grounds that increase or decrease the political participation of the people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious democracy
  • people's rights
  • rule of law
  • political participation
مراجع
امام خمینی، سیدروح­الله (1389). صحیفه امام:‏‏ مجموعه آثار امام خمینی‏‏(س)‏‏، جلد پنجم، چاپ پنجم، تهران: ‏‏مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی ‏‏(س).
الهامی، امیرحسین و آرش، مجید (1398). «جایگاه دفاع مقدس در برنامه‌های درسی و آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش؛ ارزیابی، آسیب شناسی و پیشنهادهای راهبردی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، 5(1)، صص 53-70.
اونیل، پاتریک (1391). مبانی سیاست تطبیقی (نظام­های سیاسی تطبیقی)، ترجمه سعید، میرترابی، چاپ اول، تهران: نشر قومس.
ایزدهی، سیدسجاد (1397). «مشارکت سیاسی در فقه سیاسی شیعه، قرائت شیعی از مشارکت سیاسی»، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
بشیریه، حسین (1376). جامعه­شناسی سیاسی، تهران: نشر نی، چاپ سوم.
بشیریه، حسین (1395). آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاسی نظری و تاسیسی)، چاپ سیردهم، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1398). گذار به دموکراسی، تهران: انتشارات نگاه معاصر، چاپ یازدهم.
بیانات آیت­الله خامنه­ای در اجتماع زائران مرقد مطهر امام خمینى(ره)، 14/03/1380
بیانات آیت­الله خامنه­ای در دیدار اقشار مختلف مردم، به مناسبت ۱۹ دى‌‌ماه، سالروز قیام مردم قم، 19/10/1380.
بیانات آیت­الله خامنه­ای در دیدار اقشار مختلف مردم، 11/12/1387.
توسلی­نایینی، منوچهر (1385). «جایگاه و نقش قانون اساسی در مردم سالاری دینی با نگاهی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 2، شماره 13، بهار، صص 73-84.
جاویدی، رقیه (1391). «شاخص­های نظام سیاسی پیشرفته از دیدگاه امام خمینی (ره) و آیت­الله خامنه ای»، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، رشته علوم سیاسی، پایان­نامه کارشناسی ارشد.
حاجی­زاده، محمود؛ نژندی­منش، هیبت­اله؛ زارعی، محمدحسین (1396). «جایگاه حاکمیت قانون در حقوق بین المللی»، فصلنامه حقوق عمومی، دوره 18، شماره 54، بهار، صص 171-196.
حجابی، حسن (1382). «مشارکت سیاسی و دیدگاه­های امام علی(ع) پیرامون آن»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 4، شماره 9 و 10، پاییز و زمستان، صص 27-47.
حسینی، سیدرضا (1390). «الگوی مردم‌سالاری دینی و نسبت آن با بیداری اسلامی»، جستارهای سیاسی معاصر، دوره 2، شماره 2، زمستان، صص 1-17.
خطبه‌‌هاى نماز جمعه تهران آیت­الله خامنه­ای، 22/03/1366.
راش، مایکل (1393). جامعه و سیاست (مقدمه­ای بر جامعه­شناسی سیاسی)، ترجمه منوچهر صبوری کاشانی، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سمت.
رهبر، عباسعلی (1388). حقوق متقابل دولت و ملت در مردم­سالاری دینی: دومین همایش مردم­سالاری دینی، جلد سوم، قم: دفتر نشر معارف.
دشتی، فرزانه و باقری نیا، حدیث (1399). «بازخوانی مسئله امنیت فرهنگی در نظام سیاسی مردم‌سالاری دینی (با تأکید بر بینش، نگرش و کنش مقام معظم رهبری)»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(3)، صص 41-62.
شعبانی، قاسم (1386). حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر اطلاعات، چاپ بیست و هفتم.
عالم، عبدالرحمن (1397). بنیادهای علم سیاست، چاپ بیست و هفتم، تهران: نشر نی.
عبدالمطلب، عبداله (1396). «تاثیر مولفه های مذهبی بر رفتار رای دهی و مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی»، فصلنامه علوم سیاسی، دوره 20، شماره 77، تابستان، صص 31-54.
غفاری، هدی (1390). «بررسی نسبت میان حاکمیت قانون و حاکمیت شرع در نظام حقوقی مشروطه»، مجله پژوهش­های حقوقی، سال 2، شماره 19، تابستان، صص 217-243.
فتاحیان، محمد حسین (1399). «درآمدی بر اندیشه سیاسی آیت الله سید علی خامنه ای در تحقق جامعه اسلامی»، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 9(2)، صص 51-72.
قوام، سیدعبدالعلی (1395). سیاست­شناسی مبانی علم سیاست، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
گرجی، علی­اکبر (1388). در تکاپوی حقوق اساسی، حاکمیت قانون و حقوق اساسی، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.
محمدی، منوچهر (1387). انقلاب اسلامی: زمینه­ها و پیامدها، قم: دفتر نشر معارف، چاپ اول.
مصباح­یزدی، محمدتقی (1388). نظریه سیاسی اسلام (دوره دو جلدی)، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ سوم.
معمار، رحمت­اله (1389). «آسیب‌شناسی مشارکت سیاسی در خاستگاه‌های انقلاب اسلامی»، پژوهشنامه متین، دوره 12، شماره 48، پاییز، صص 118-141.
منظمی‌تبار، جواد (1398). ««واکاوی مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های راهبردی نظام توسعۀ علمی و دانش کشور از دیدگاه مقام معظم رهبری(دامت برکاته)»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، 5(3)، صص 89-114.
میرزائی، جلال (1390). «مبانی انسان­شناسی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)»، مجله پژوهش­های تعلیم و تربیت، سال 5، شماره 7، تابستان، صص 151-165.
نوروزی، محمدجواد (1382). «تبیین نظریه مردم­سالاری دینی در قیاس با دموکراسی غربی»، همایش مردم­سالاری دینی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
ولی­زاده، ابوالقاسم (1394). «مقایسه مبانی و شاخص­های مردم­سالاری دینی با لیبرال دموکراسی»، کنفرانس ملی آینده پژوهی، علوم انسانی و توسعه، مرکز توسعه آموزش های نوین ایران.
هانتینگتون، ساموئل (1386). سامان سیاسی در جوامع دستخوش تحول، مترجم محسن ثلاثی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات علم.
Buzze, Timothy (2002). Betty A. Dobratz and Liska Waldner (editors). Sociological Views On Political Participation In 21th Century, Printed In Netherland, Elsevier Science Ltd.
Charles, Merriam (1939). The New Domocracy and the new desperation (Chicago: Chicago University Press).
Levin, Andrew (2001). Introduction and Critique of Liberal Democracy Theory, Translation by Saeed Zibaklam, Ph.D.
Majidi, Hasan (2019). Electoral Ethics in Religious Democracy, Islamic Political Thought (IPT), Vol.5, No.2, Serial 10, Winter 2019, pp 45-66.
Milbrath, & Goel, Madan Lal (1997). Political participation how and why people get involved in politics, Chicago: Rand mc nally.
Mirahmadi, Mansour (2019). Religious Democracy in Iran: Discursive Analysis of Imam Khomeini’s Political Thought, Document Type: Original Article, Volume 1, Issue 1, Winter and Spring 2019, Pages 7-23. 10.22081/jips.2019.53499.1000
Pyeatt, N. and Yanus, B. (2018). “Increasing women’s political participation: the role of women-friendly districts”, Journal of Representative Democracy, Vol. 54 No. 4, pp. 185-199.
جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی
دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 6
شهریور 1400
صفحه 29-50
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار