جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی

نظام سیاسی مطلوب در اندیشه آیت الله بهشتی

سید محمد رضا مرندی؛ فاطمه صفدری

دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 171-199

چکیده

  یافته های تحقیق حاکی از آن است که آیت الله بهشتی معتقد به نظامی با عنوان امت و امامت بوده است که رهبری آن در عصر حضور بر عهده معصوم و در عصر غیبت بر عهده ولی فقیه می‌باشد. ولی فقیه در عصر غیبت باید علاوه ...  بیشتر یافته های تحقیق حاکی از آن است که آیت الله بهشتی معتقد به نظامی با عنوان امت و امامت بوده است که رهبری آن در عصر حضور بر عهده معصوم و در عصر غیبت بر عهده ولی فقیه می‌باشد. ولی فقیه در عصر غیبت باید علاوه بر دارا بودن شرایط مذکور در نصوص شرعی، مورد قبول و پذیرش امت نیز قرار‌گیرد. بهترین شیوه انتخاب رهبر یا همان ولی فقیه در عصر غیبت از دیدگاه آیت الله بهشتی، انتخابات دو درجه ای است، به گونه‌ای که برای احراز صفاتی چون فقاهت و عدالت که مشترک بین شرایط مرجع تقلید و ولی فقیه است، می‌توان به شیوه انتخاب مرجع تقلید در رساله های عملیه، مراجعه کرد اما برای احراز توانایی مدیریت، شجاعت، تدبیر و آگاهی از شرایط زمانه، نیاز به توسل به خبره در امور مذکور برای تشخیص، وجود دارد که با انتخابات دو درجه ای این مقصود حاصل می‌گردد. مشروعیت حکومت ولی فقیه در عصر غیبت از نظر آیت الله بهشتی، بر مبنای نظریه انتخابی ولایتی است که طبق آن برای احراز مشروعیت در رهبری، علاوه بر وجود صفت فقاهت و عدالت به عنوان حق‌الله در او، پذیرش مردم نیز به عنوان حق‌الناس ضروری است و این دو شرط در کنار پذیرش مردم لازم الجمع اند و در صورت نبود هر یکی از آن دو، مشروعیت نظام سیاسی تکمیل نمی‌گردد. مقاله مذکور بر اساس روش توصیفی تحلیلی نگارش و در گرد آوری اطلاعات آن از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 422.94 K

بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر شیعیان یمن

رضا شکرزاده چهاربرج؛ احسان جعفری فر

دوره 1، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 1-21

چکیده

  انقلاب اسلامی ایران، مانند بسیاری از انقلاب‌های دیگر، پیامدهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی داشته است. از جمله پیامدهای فراملی انقلاب اسلامی این بود که توانست روح تازه‌ای را در کالبد مسلمانان جهان ...  بیشتر انقلاب اسلامی ایران، مانند بسیاری از انقلاب‌های دیگر، پیامدهای داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی داشته است. از جمله پیامدهای فراملی انقلاب اسلامی این بود که توانست روح تازه‌ای را در کالبد مسلمانان جهان بدمد و به  احیا اسلام سیاسی کمک کند. عواملی چون نزدیکی فرهنگی و مذهبی در تسریع گسترش ارزش‌های انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک مؤلفه مهم تلقی می‌شوند. از همین رو،  از کشورهایی  که بازتاب انقلاب اسلامی در آن مشاهده شد کشور یمن بود. شیعیان یمن با الهام از انقلاب اسلامی ایران در کشور یمن بسیار فعال و در عرصه اجتماعی و سیاسی به عنوان یک نیروی موثر ظاهرشده‌اند. این مقاله گردآوری‌شده به روش تحلیلی توصیفی در تلاش است تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر جنبش‌های شیعی یمن و بازتاب آن  در داخل کشور و منطقه به‌ویژه سیاست عربستان در قبال یمن را موردبررسی قرار بدهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با وقوع انقلاب اسلامی ایران روح تازه‌ای بر جنبش‌های شیعی یمن دمیده شد و آن‌ها با الگوبرداری از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و پیروی از ارزش‌های انقلاب اسلامی بر ژئوپلیتیک شیعیان افزوده اند. از همین رو، نگرانی‌هایی نیز از سوی برخی کشورهای منطقه بویژه عربستان  ازتاثیر انقلاب اسلامی بر یمن باعث شده است تا این کشور به دخالت در امور داخلی یمن به‌صورت نرم و سخت مبادرت ورزد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 728.68 K

بررسی روی کار آمدن دولت مطلقه رضاخان براساس نظریه اسپریگنز

احسان کاظمی؛ محمدباقر مکرمی پور؛ امیرمهدی علیپور

دوره 1، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 1-27

چکیده

  دولت مطلقه رضا خان پی از بی نظمی ها و هرج و مرج های  دوران قاجاریه و مشکلاتی که در دوران مشروطه و پس از آن کشور را رو به جدایی طلبی و نا به سامانی های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی پیش می برد، سر برآورد، رضاخان ...  بیشتر دولت مطلقه رضا خان پی از بی نظمی ها و هرج و مرج های  دوران قاجاریه و مشکلاتی که در دوران مشروطه و پس از آن کشور را رو به جدایی طلبی و نا به سامانی های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی پیش می برد، سر برآورد، رضاخان به عنوان دولتی مطلقه برای سرو سامان دادن به اوضاع مملکت از سوی جناح های گوناگونی که در کشور وجود داشتند حمایت شد، از جمله روشنفکران آن دوران، احزاب مانند حزب تجدد، نشریات همچون ایرانشهر و یا حتی سردمداران حکومتی مانند سیدضیاء با دیدن دردها و مشکلات جامعه، در پی راه حلی برای آن برآمدند و راه چاره را تنها روی کارآمدن دولتی مطلقه دانستند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در پی بررسی روی کار آمدن رضاخان براساس نظریه ی بحران اسپریگنز می باشیم. در این راستا سؤالی که مطرح می شود این است که شکل گیری دولت مطلقه رضا خان  چگونه قابل تبیین است؟ فرضیه ای که در پاسخ به آن ارائه شد نیز عبارت است از: شکل گیری دولت مطلقه در ایران دوره رضاخان امری ناگهانی، اتفاقی یا خارجی نبود بلکه برآمده از تفکری اجتماعی بود که بحران را در جامعه آن روز درک کرده بود، علل بحران را شناخته بود و با در نظر داشتن یک الگوی ایده ال، ایجاد دولت مطلقه مدرن را راهکار رسیدن به نقطه ایده آل و درمان قطعی می دانست. 

---

• مشاهده مقاله

چشم انداز انقلاب اسلامی در تحقق تمدن نوین اسلامی – ایرانی

رحمت عباس تبار مقری

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 7-22

چکیده

  یکی از موضوعات اساسی و قابل بررسی در هر انقلابی، پس از چرایی و چگونگی وقوع آن، آینده و چشم انداز رو به پیش آن است. آینده‌پژوهی انقلاب، از موضوعات پر کاربرد به لحاظ نظری و عملی در باب انقلاب‌هاست. بنابراین ...  بیشتر یکی از موضوعات اساسی و قابل بررسی در هر انقلابی، پس از چرایی و چگونگی وقوع آن، آینده و چشم انداز رو به پیش آن است. آینده‌پژوهی انقلاب، از موضوعات پر کاربرد به لحاظ نظری و عملی در باب انقلاب‌هاست. بنابراین سعی ما در این پژوهش این است که با رویکرد آینده پژوهی به این سوال پاسخ داده شود که آینده انقلاب اسلامی ایران در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی چگونه است؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که انقلاب اسلامی به جهت برخورداری از ماهیت دینی، ظرفیت های تمدنی، بصیرت مردمی، وجود شخصیت‌های سیاسی مذهبی راهبر، گام‌های موثری در مسیر تمدن سازی نوین، متناسب با ساخت و بافت ذهنی و عینی اسلام و ایران برداشته و چشم انداز آینده‌ای آن را نیز هموار نموده است. سعی ما در این پژوهش این است که با رویکرد آینده پژوهی و با طرح چهار مسئله، یعنی؛ آینده‌های محتمل انقلاب اسلامی، چشم انداز انقلاب اسلامی، تمدن نوین انقلاب اسلامی و در نهایت، مولفه‌های تمدن ساز انقلاب اسلامی، به آینده پژوهی در باب انقلاب اسلامی ایران بپردازیم.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 337.02 K

گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط

علی فلاح نژاد

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 7-24

چکیده

  رابطه گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط از جمله مسائل مهم در حوزه مباحث انقلاب اسلامی و جامعه شناسی سیاسی انقلاب به شمار می آید. تحولات گفتمانی انقلاب اسلامی در بعد دال های شناور، حرکت سینوسی را در رابطه ...  بیشتر رابطه گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط از جمله مسائل مهم در حوزه مباحث انقلاب اسلامی و جامعه شناسی سیاسی انقلاب به شمار می آید. تحولات گفتمانی انقلاب اسلامی در بعد دال های شناور، حرکت سینوسی را در رابطه میان گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط موجب شده، که به نوبه خود زمینه تغییر و تحولات مختلفی در پهنه سیاست ایران در عصر جمهوری اسلامی شده است. پرسش پژوهش حاضر معطوف به چگونگی رابطه میان گفتمان انقلاب اسلامی و طبقه متوسط است. فرضیه مقاله عبارت است از اینکه: به دلیل نقش آفرینی پر رنگ طبقه متوسط در عرصه حکمرانی مدرن، دولت های عصر جمهوری اسلامی، بر اساس خرده گفتمان خود، در تعامل با طبقه متوسط پاسخ زیبنده خود را ارایه داده اند. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری داده ها نیز کتابخانه ای می باشد. یافته پژوهش حاکی از آن است که بیشتر خرده گفتمان های انقلاب اسلامی با توجه به دال های شناور مطرح خود در صدد ارایه ترجیحات نسبت به لایه های سنتی و جدید طبقه متوسط بوده اند و بر اثر این ترجیحات موجب کاهش یا افزایش نیرو و توان طبقه متوسط یا لایه های سنتی و جدید آن شده اند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 432.36 K

آسیب‌شناسی‌ ارتجاعِ انقلاب‌ اسلامی در اندیشه سیاسی مقام معظم رهبری(مدظله العالی)

رشید رکابیان

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 7-27

چکیده

  انقلاب اسلامی ایران از ابتدای پیروزی تا کنون با آسیب‌ها و بحران‌هایی درگیر بوده است که با درایت و رهنمودهای بنیانگذار انقلاب و پس از آن رهبرمعظم انقلاب و هوشیاری مردم خنثی شدند. پژوهش حاظر به بحث ارتجاع ...  بیشتر انقلاب اسلامی ایران از ابتدای پیروزی تا کنون با آسیب‌ها و بحران‌هایی درگیر بوده است که با درایت و رهنمودهای بنیانگذار انقلاب و پس از آن رهبرمعظم انقلاب و هوشیاری مردم خنثی شدند. پژوهش حاظر به بحث ارتجاع به عنوان یک آسیب و آفت بزرگ برای انقلاب اسلامی از منظر مقام معظم رهبری(مدظله العالی)  می‌پردازد؛ «ارتجاع» به معنای سست‌شدن، توقف و بازگشت به اوضاع قبلی است. این خصلت، پس از هر انقلابی در میان افراد یا گروه های جامعه که موافق نظام فرسوده پیشین و مخالف پیشرفت و ترقی هستند، رخ میدهد. ارتجاع، از مهمترین و خطرناکترین مؤلّفه‌هایی است که انقلاب اسلامی را تهدید میکند. فرضیه و یافته‌های تحقیق نشان میدهد که مقام معظم رهبری(مدظله العالی) ارتجاع را برای انقلاب که توسط بعضاً انقلابیون پدید میآید خطر بزرگی میداند و سه عامل را به عنوان حرکت ارتجاع می‌داند؛ «حرکت به سمت اشرافی‌گری»، «دل سپردن به طبقات مرفه به جای توجه به مستضعفان و قشرهای ضعیف» و «تکیه و اعتماد به خارجی‌ها به جای تکیه بر مردم». معظم له راهکار درمان این آفت را، شناخت اهداف انقلاب و ارکان آن میداند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 711.45 K

جامعه شناسی سیاسی دفاع مقدس؛ تثبیت انقلاب اسلامی

محمد شفیعی فر؛ علی صفیارپور

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 23-44

چکیده

  انقلاب اسلامی ایران مانند هر انقلاب دیگر از همان ابتدا در مسیر فرایند تثبیت، با خطرات و چالش های داخلی و خارجی مواجه بوده است. یکی از مهم ترین خطرات خارجی که در دهه اول پیروزی انقلاب می توانست تهدید اساسی ...  بیشتر انقلاب اسلامی ایران مانند هر انقلاب دیگر از همان ابتدا در مسیر فرایند تثبیت، با خطرات و چالش های داخلی و خارجی مواجه بوده است. یکی از مهم ترین خطرات خارجی که در دهه اول پیروزی انقلاب می توانست تهدید اساسی در رسیدن به اهداف و آرمان هایش باشد وقوع جنگ تحمیلی در 31 شهریور سال 1359 بود. بنابراین به رغم آنکه این جنگ تهدید جدی برای انقلاب اسلامی بود به عمق بخشیدن و درونی کردن انقلاب کمک کرد. در نتیجه یک رابطه مثبتی میان جنگ و انقلاب اسلامی ایران به وجود آمد. لذا این مقاله با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به بررسی تاثیر جنگ ایران و عراق در فرایند تثبیت و تداوم انقلاب اسلامی می پردازد. در واقع در این پژوهش سعی می شود نقش جنگ را در مسیر تداوم انقلاب مورد بررسی قرار دهد. سوالی که مطرح می شود این است که جنگ عراق علیه ایران در فرایند تثبیت انقلاب چه تاثیری داشته است؟ و در پاسخ به این سوال می توان گفت علی رغم تهاجم رژیم بعث عراق به خاک ایران که با هدف تضعیف انقلاب اسلامی و جلوگیری از نفوذ امواج آن به منطقه بود، جنگ تحمیلی با گسترش روحیه وحدت و همبستگی ملی، در جهت تثبیت انقلاب اسلامی عمل کرد. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 250.68 K

بررسی نقش و جایگاه امنیت غذایی در امنیت ملی، اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار جمهوری اسلامی ایران

افشین اسماعیلی فر

دوره 1، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 23-41

چکیده

  مطالعه تاریخ سیاسی معاصر جهان و مناسبت های موجود در اقتصاد جهانی گویای این است: خطراتی که امنیت و رفاه آینده جوامع بشری را تهدید می کند نه چندان خطراتی چون برخوردهای بین المللی و تجاوز بوسیله یک قدرت خارجی، ...  بیشتر مطالعه تاریخ سیاسی معاصر جهان و مناسبت های موجود در اقتصاد جهانی گویای این است: خطراتی که امنیت و رفاه آینده جوامع بشری را تهدید می کند نه چندان خطراتی چون برخوردهای بین المللی و تجاوز بوسیله یک قدرت خارجی، بلکه بی ثباتیهای اقتصادی، اکولوژیک و اجتماعی بخصوص پدیده ناامنی غذایی است. ناامنی غذایی از جمله عواملی است که می تواند ارزشهای حیاتی و در نتیجه امنیت ملی یک کشور را به مخاطره بیاندازد. امنیت غذایی که به مفهوم دسترسی به غذای کافی در حال حاضر و آینده می باشد با رشد سریع جمعیت جوامع موجودیت خود را از دست داده است و در بخشهایی از کره زمین اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ویژه ای پدید آورده است که نه تنها سرنوشت سیاسی کشورهای نیازمند بوسیله کشورهای صنعتی رقم می خورد، بلکه زندگی روزمره آنها به تصمیمات کشورهای سلطه گر بستگی یافته است و رهایی از این وابستگی و رسیدن به استقلال ملی و پیشرفت اجتماعی جز با توسعه پایدار میسر نیست و محور توسعه پایدار، توسعه کشاورزی است. توسعه کشاورزی جز با بهره گیری از روشهای علمی و دستاوردهای تکنولوژیک امکانپذیر نیست. با عنایت به این موضوع، در نوشتار حاضر نقش و جایگاه امنیت غذایی در امنیت ملی، اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار و نیز وضعیت امنیت غذایی کشور در دو سطح کلان و خرد و همچنین چالش ها و فرصت های آن بررسی، تحلیل و راهکارها ارائه شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 716.36 K

الگوسازی نظام پیشرفته اسلامی بر اساس شاخصه های جوانگرایی در بیانیه گام دوم انقلاب

گارینه کشیشیان سیرکی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 25-52

چکیده

  رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب ضمن تحلیل آنچه در چهل سال ابتدایی گذشت و با تأکید بر نقاط قوت به دست آمده، بسیار مدبرانه و حکیمانه قله­ های قابل دسترس در چهل ساله دوم انقلاب را با تکیه بر نقش ...  بیشتر رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب ضمن تحلیل آنچه در چهل سال ابتدایی گذشت و با تأکید بر نقاط قوت به دست آمده، بسیار مدبرانه و حکیمانه قله­ های قابل دسترس در چهل ساله دوم انقلاب را با تکیه بر نقش جوانان مؤمن و انقلابی مشخص نمودند و راه رسیدن به آرمان­ والای انقلاب یعنی ایجاد تمدن نوین اسلامی را در جوان­گرایی و حضور موفق و بیش از پیش جوانان انقلابی، متعهد و متخصص در همه میدان­های داخلی و خارجی دانستند. سئوالی که در این پژوهش مطرح شد این بود که چگونه جوانگرایی از منظر بیانیه گام دوم انقلاب می­تواند موجب تحقق نظام پیشرفته اسلامی شود؟ در پاسخ مطرح شد که جوانان با وجدان­کاری، همبستگی، تلاشِ امیدوارانه، کار مدبرانه و برنامه‏ریزی شده، و در عین‏ حال توکل به خدا و استمداد از پروردگار و با تکیه بر روحیه جوانی می­توانند به این مهم برسند. همچنین یافته­ های پژوهش حاکی از آن بود که شاخصه­ های مورد تأیید ایشان برای واگذاری مسئولیت­ ها و مناصب حیاتی و مؤثر برای طی نمودن مسیر چهل سال دوم به جوانان از جمله تعهد، تخصص، ایمان، شجاعت، عدالت­خواهی و مجاهدت بوده، و با تأکید بر این شاخصه ­ها به سلامت و بهتر از چهل سال اول این راه می­تواند پیموده شود. استخراج شاخصه­ های جوانگرایی از کلام و اندیشه امام خامنه­ ای(مدظله العالی) در این تحقیق الگوی کار ما بود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 607.12 K

نظام سلطه در اندیشه و دیدگاه مقام معظم رهبری

دهشیری دهشیری؛ امیرحسین سلامت

دوره 1، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 29-68

چکیده

  مبارزه با نظام سلطه و استکبار از اهداف و آرمان های بلند انقلاب اسلامی بوده و هست. و شاید بتوان مهمترین دشمن این انقلاب را همین نظام سلطه دانست. آشنایی با ماهیت نظام سلطه و استکباری و ویژگیها و نحوه عملکرد ...  بیشتر مبارزه با نظام سلطه و استکبار از اهداف و آرمان های بلند انقلاب اسلامی بوده و هست. و شاید بتوان مهمترین دشمن این انقلاب را همین نظام سلطه دانست. آشنایی با ماهیت نظام سلطه و استکباری و ویژگیها و نحوه عملکرد آن خصوصا از دیدگاه رهبر معظم انقلاب که پرچم دار مبارزه با نظام سلطه است از ضروریات بارز انقلاب اسلامی است. فلذا در مقاله حاضر، دیدگاه مقام معظم رهبری درمورد نظام سلطه با استناد به بیانات و مکتوبات ایشان، مورد بررسی قرار گرفته است. از منظر مقام معظم رهبری، نظام سلطه ویژگیهایی همچون سیاست کلان؛ بردگی ملت ها، تحمیل رویکردها به سایر ملل، پیشرفت سلطه گران، تبلیغات و بزرگنمایی، تهدید و ارعاب ملت ها، دفاع از اسرائیل، متکی به بنگاه های بزرگ اقصادی جهان، ریاکاری و نفاق دارد و ابزار نظام سلطه جهانی از دیدگاه رهبری شامل ابزارهای فرهنگی و تبلیغی، حقوق بشر، عـلم و فـن آوری، سازمان بین المللی، ابزارهای اقتصادی، مداخله نظامی و ابزارهای امنیتی می باشد. موضع جمهوری اسلامی در برابر نظام سلطه در دیدگاه رهبری، گفتمان نظام اسلامی، فریاد و افشاگری علیه ظلم و سلطه، عدم پذیرش نظام سلطه گر سلطه پذیر و نابودی سلطه، تولید علم و تقویت ایمان، حفظ شعارهای ضد آمریکایی و مبارزه ی دائمی است. از دیدگاه ایشان، مبارزه‌ی با استکبار و نظام سلطه تعطیل‌پذیر نبوده و حتی جزو کارهای اساسی و جزو مبانی انقلاب است.

---

• مشاهده مقاله

نسبت سنجی عدالت اجتماعی با الگوهای توسعه دولت های پس از انقلاب اسلامی

امیرعلی کتابی

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 29-52

چکیده

  مهمترین مکاتب مورد توجه کشورهای در حال توسعه، بویژه پس از جنگ جهانی دوم، بر مبنای رویکرد لیبرالیستی و سوسیالیستی هستند که هر کدام دارای زیرمجموعه‌هایی در این حیطه است. الگوهای مبنی بر رویکرد لیبرالیستی ...  بیشتر مهمترین مکاتب مورد توجه کشورهای در حال توسعه، بویژه پس از جنگ جهانی دوم، بر مبنای رویکرد لیبرالیستی و سوسیالیستی هستند که هر کدام دارای زیرمجموعه‌هایی در این حیطه است. الگوهای مبنی بر رویکرد لیبرالیستی بر اقتصاد بازار، خصوصی‌سازی، عدم دخالت دولت در اقتصاد و جلب سرمایه خارجی و توسعه صادارت متکی است. الگوهای سوسیالیستی نیز بر مبنای برنامه‌ریزی متمرکز دولتی معتقد به دخالت و هدایت دولت در اقتصاد هستند. بر این مبنا دولت‌های پس از انقلاب هر یک با توجه به شرایط خاص آن مقطع دست به گزینش الگویی خاص زده‌اند. مسئله مهم نسبت‌سنجی عدالت اجتماعی با این الگوهای توسعه است. در راستای بررسی این موضوع سؤال این است که الگوهای توسعه در دولت‌های پس از انقلاب اسلامی تا چه میزان در تحقق عدالت اجتماعی موفق بوده‌اند؟ برآیند تحقق عدالت اجتماعی در این دولت‌ها با ارزیابی و مقایسه شاخص‌های توسعه و همچنین عدالت اجتماعی، مانند فقرزدایی و محرومیت‌زدایی، نرخ تورم، نرخ بیکاری، رشد اقتصادی و ضریب جینی مشخص می‌شود. پژوهش حاضر در نظر دارد با بهره‌گیری از روش تحلیلی-تطبیقی، میزان تحقق عدالت اجتماعی در الگوهای توسعه در این دولتها را بررسی و با یکدیگر مورد مقایسه قرار دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 694.48 K

نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران به مثابه یک الگوی متعالی

لیلا نعمتی؛ یعقوب نعمتی

دوره 1، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 43-63

چکیده

  به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی، نظام حقوقی ایران دستخوش تحولی عمیق و بنیادین در مبانی، قواعد و الزامات حقوقی شد و اصلاح قوانین با ابتنایِ بر مبانی وحیانی دین مبین اسلام در سرلوحه­ ...  بیشتر به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی، نظام حقوقی ایران دستخوش تحولی عمیق و بنیادین در مبانی، قواعد و الزامات حقوقی شد و اصلاح قوانین با ابتنایِ بر مبانی وحیانی دین مبین اسلام در سرلوحه­ سیاست تقنینی کشور قرار گرفت. پس از گذشت حدود چهل سال از عمر انقلاب اسلامی این سوال مطرح می­گردد که نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران از چه ویژگی هایی برخوردار است و در مقایسه با سایر نظام های حقوقی چه جایگاهی دارد؟ یافته­های این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی – اسنادی، نشان می­دهد که نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران ضمن تلفیق سیستم قانون مداری و تصویب قوانین مستحدثه با آموزه­های اخلاقی و ارزش­های اسلامی، به عنوان الگویی جامع و متعالی متجلّی شده که در تعامل با رهیافت های جهانی، رویکرد نوینی را اتخاذ نموده است. نظام های حقوقی غربی با تأسی از دو جهت­گیری کلان «حقوق طبیعی» و «مکتب اثبات­ گرایی» نیروهای سازنده حقوق را در شناخت­های عقلی، عدالت گرایی محض، غایات سیاسی و اقتصادی، اراده عمومی و تجربه گرایی، منحصر دانسته­ و بدین سبب دچار تقلیل گرایی و نارسایی شده­اند. نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از نقاط قوت نظام­های حقوقی دیگر و مرتفع نمودن نارسائی­های نظام­های مزبور، به یک الگوی متعالی و کامل مبدل شده که ضمن توجه به غایات اجتماعی و اهداف مادی، بر مبانی دینی و ارزش های الهی و معنوی قوام یافته است. لذا نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران را در مقایسه با پارادایم های جهانی می­توان یک الگوی نوین، جامع و متعالی قلمداد کرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 708.12 K

مبانی نظری و شاخص های «جامعه اسلامی» در اندیشه سیاسی حضرت آیت الله خامنه ای(مدظله العالی)

علی باقری دولت آبادی؛ محمد کمالی زاده

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 45-65

چکیده

  رهبر معظم انقلاب در 22 بهمن 1397 از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی رونمایی و از آن به عنوان سندی برای تمدن سازی اسلامی یاد کردند. یکی از مقدمات شکل گیری این تمدن اسلامی عبور از مرحله جامعه اسلامی است. مفهوم ...  بیشتر رهبر معظم انقلاب در 22 بهمن 1397 از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی رونمایی و از آن به عنوان سندی برای تمدن سازی اسلامی یاد کردند. یکی از مقدمات شکل گیری این تمدن اسلامی عبور از مرحله جامعه اسلامی است. مفهوم شناسی جامعه اسلامی و فهم مبانی نظری آن از دو جهت اهمیت دارد: اولا اینکه این مفهوم، یکی از وجوه تمایز و تشخصِ این جامعه با سایر جوامع است. ثانیا در مراحل پنج گانه رسیدن به تمدن اسلامی که از سوی آیت الله خامنه ای(مدظله العالی)  ترسیم شده، جامعه اسلامی به عنوان چهارمین موقف از مواقف تمدن سازی، از اهمیت بالایی برخوردار است. پرسش بنیادین پژوهش حاضر این است که مهم ترین مولفه هایِ مبناییِ تاثیر گذار بر تلقی آیت الله خامنه ای(مدظله العالی) از جامعه اسلامی کدام اند و نحوه ی این تاثیرگذاری چگونه است؟ برای فهم این تلقی خاص و نیز کشف جایگاه جامعه اسلامی در منظومه فکری ایشان، لازم است بنیادهای پیشینیِ جامعه اسلامی در نگاه معظم له فهم شود. فرضیه این نوشتار این است که مبانی پیشینیِ اندیشه ای آیت الله خامنه ای(مدظله العالی)، تاثیر تعیین کننده ای بر تلقی و نوع  نگاه ایشان به جامعه اسلامی دارد. یافته های مقاله که بر اساس رهیافت تفسیری و روش تحلیل کیفی به دست آمده؛ نشان می دهد که بنیادهای نظری «هستی شناسی اسلامی»، «معرفت شناسی اسلامی» و «انسان شناسی اسلامی»، تاثیر خاصی بر شاخص های جامعه اسلامی در نگرش آیت الله خامنه ای دارند. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 362.82 K

واکاوی جایگاه شفافیت در حکمرانی شایسته، مبتنی بر اندیشه آیت الله خامنه ای(مدظله العالی)

مرتضی علویان؛ سعید ذکریاپور

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 53-79

چکیده

  شفافیت بعنوان یکی از مفاهیم نوپدید در قرن اخیر مورد توجه بسیاری از دانشمندان بعنوان یکی از شاخصه های حکمرانی خوب قرار گرفته است. در پژوهش های اسلامی نیز، تحقیقات زیادی پیرامون تطبیق شاخصه های حکمرانی ...  بیشتر شفافیت بعنوان یکی از مفاهیم نوپدید در قرن اخیر مورد توجه بسیاری از دانشمندان بعنوان یکی از شاخصه های حکمرانی خوب قرار گرفته است. در پژوهش های اسلامی نیز، تحقیقات زیادی پیرامون تطبیق شاخصه های حکمرانی خوب با اندیشه اسلامی صورت گرفته است. این پژوهش با موضوع "جایگاه شفافیت در حکمرانی شایسته در آیت الله خامنه ای(مدظله العالی)"، به بررسی و تطبیق مولفه شفافیت در حکمرانی و اندیشه آیت الله خامنه ای(مدظله العالی)، بر مبنای الگوی مطالعاتی حکمرانی شایسته در اندیشه علوی بر اساس کتاب نهج البلاغه می پردازد. این نوشتار در صدد پاسخ به این سوال است که شفافیت چه جایگاهی در اندیشه و حکمرانی امام خمینی دارد. برای این پژوهش، از روش تحلیل مضمون بعنوان یکی از پرکاربردترین روش های تحلیل داده استفاده شده است. پس از مطالعه و بررسی، شفافیت در اندیشه آیت الله خامنه ای در دو بخش "محتوای شفافیت در اندیشه و حکمرانی آیت الله خامنه ای(مدظله العالی)" و "ملزومات شفافیت زا در اندیشه و حکمرانی آیت الله خامنه ای" فصل بندی شد و نتایج حاصله از پژوهش نشانگر آن است که در اندیشه آیت الله خامنه ای، شفافیت پیش از آنکه توسط مراکز و اندیشمندان غربی مطرح شده باشد، در کلام و سیره حضرت امیر(ع) مورد اشاره و تاکید قرار گرفته است و منطبق با اندیشه علوی، شفافیت در اندیشه و حکمرانی ایشان، مورد پذیرش و مورد تاکید است. نظر به تغییر ابزارهای حکمرانی و گسترش مفاهیم مشارکت مردمی و افکار عمومی و پاسخگویی و همچنین گسترش ابزارهای شفافیت ساز در عصر حاضر نسبت به عصر حضرت امیرالمومنین(ع)، میتوان به استخراج گزاره های بیشتری ذیل مفهوم شفافیت در اندیشه و حکمرانی آیت الله خامنه ای(مدظله العالی) پرداخت که محققان دیگر میتوانند بدون بررسی تطبیقی به این منظور تحقق بخشند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 791.03 K

مردم سالاری دینی، بدیلِ نظامهای سیاسی سکولار و بنیادگرا در ایران

عباسعلی جباری ثانی؛ امیرحسین الهامی

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 53-74

چکیده

  مردم‌سالاری دینی به عنوان یک مفهوم بدیع در فضای سیاسی و فرهنگی جامعه ما مطرح شده و به مثابه یک فلسفه‌ سیاسی و الگوی حکومتی خاص و مستقل، در مقابل فلسفه‌های سیاسی و الگوهای حکومتی بدیل، به ویژه سکولاریسم ...  بیشتر مردم‌سالاری دینی به عنوان یک مفهوم بدیع در فضای سیاسی و فرهنگی جامعه ما مطرح شده و به مثابه یک فلسفه‌ سیاسی و الگوی حکومتی خاص و مستقل، در مقابل فلسفه‌های سیاسی و الگوهای حکومتی بدیل، به ویژه سکولاریسم و بنیادگرایی خود را عرضه کرده است. مدعای اصلی مردم‌سالاری دینی در ایران این است که بدون نگاه صرف مادی به اصول عرفی، انسان‌محورانه، فردگرایانه و سودانگارانه؛ می‌توان حکومتی مردمی، اما مبتنی بر ارزش‌های دینی و در چارچوب احکام الهی نیز برپا کرد. در واقع مسأله اصلی تحقیق این است که تاکنون تلاشی جدی، برای مقایسه‌ سه نوع نظام سیاسی بدیل (مردم سالاری دینی، سکولاریسم و بنیادگرایی) به منظور نشان دادن نقاط افتراق آنها از یکدیگر یا احیاناً برخی وجوه تشابه آنها صورت نگرفته است. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلیِ مبتنی بر استدلال منطقی، به مقایسه تطبیقی بین مردم سالاری دینی با سکولاریسم و بنیادگرایی بپردازیم تا ضمن احصاء نقاط افتراق و اشتراک آن‌ها، مولفه‌ها و شاخص‌های مردم‌سالاری دینی را نیز تبیین نماییم.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 739.4 K

تبیین تاریخی پیدایش بسیج در ایران با تأکید بر نقش بسیج در انقلاب کبیر اسلامی ایران

محمد شتا بدرا

دوره 1، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 65-94

چکیده

  بسیج عمومی مردم اشاره به گردهم آمدن مجموعه­ای از انسان­ها حول محور و هدفی خاص است، که در هر کشوری و با هر آیین و مسلکی می­تواند مشاهده شود.  بسیج در تاریخ کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست، ...  بیشتر بسیج عمومی مردم اشاره به گردهم آمدن مجموعه­ای از انسان­ها حول محور و هدفی خاص است، که در هر کشوری و با هر آیین و مسلکی می­تواند مشاهده شود.  بسیج در تاریخ کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست، به این معنا که در تمام ادوار تاریخی وجود داشته است؛ اما در دوره انقلاب کبیر اسلامی به شکلی بسط یافته و ماهوی، شکل پیدا کرد. بدیهی است که به واسطه درگیری نوع حرکت بسیج مردمی بر مدار تفکر رهبران انقلابی،‌ در انقلاب کبیر اسلامی شکل حرکت توده مردم از نضج و اتقان لازم برخوردار شد، و به طور کلی هر انقلابی لازمه­اش بهره­گیری از بسیج مردمی است؛ آرمانی که بسیاری در رسیدن به آن سطح از همدلی و همراهی تا رسیدن به خواسته تحقق یافته آن، ناتوان ماندند. تاریخ این سرزمین متمدن، از شیخ فضل­الله نوری، میرزا کوچک­خان جنگلی و رئیسعلی دلواری تنها به عنوان معدود کسانی که در راه بسیج همگانی توده مردم- در عصر معاصر- علیه استبداد طبقه حاکمه به پا خواستند،‌ نام می­برد. گروهی که در عین ایستادگی­های فراوان خود،‌ به تحقق آرمان اصلی نرسیدند، و البته زمینه سازان بزرگ آینده­ای روشن بودند. با توجه به رویکرد بالا، در این مقاله به دنبال تبیین تسری مفهوم بسیج در درازنای تاریخ بشری بودیم. با توجه به این هدف، با تقسیم ادواری تاریخ به پنج دوره مختلف، از بسیج و مادها، بسیج و هخامنشیان، در قبل از اسلام، تا بسیج و صفویان، بسیج و مشروطه و در نهایت بسیج و انقلاب کبیر اسلامی پرداختیم. یافته­های مقاله که مبتنی بر رویکردی تحلیلی بود، مبین ارائه مدعایی بود، که اشاره به این داشت، که پیدایش بسیج به دوره ابتدایی زندگی جمعی انسان­ها می­رسد، و این­که بسیج مفهومی مستحدثه در دوره چند دهه­ای انقلاب کبیر اسلامی نیست، هر چند در همین دوره و به ویژه در دوران دفاع مقدس، مفهوم بسیج به بهترین نحو از انحاء ممکن، تعبیر و تفهیم شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 902.49 K

پایش و ارزیابی اجرای سیاست‌های عدالت در سال اول برنامه‌ی ششم توسعه

سمانه کشوردوست

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 آذر 1401

چکیده

  سیاست‌های عدالت اجتماعی همواره بخشی از مهم‌ترین آرمان‌های جمهوری اسلامی از بدو تأسیس بوده است. این سیاست‌ها در قوانین بالادستی و قوانین برنامه‌های توسعه نیز از جایگاه مطلوبی برخوردار می باشد. با ...  بیشتر سیاست‌های عدالت اجتماعی همواره بخشی از مهم‌ترین آرمان‌های جمهوری اسلامی از بدو تأسیس بوده است. این سیاست‌ها در قوانین بالادستی و قوانین برنامه‌های توسعه نیز از جایگاه مطلوبی برخوردار می باشد. با این وجود نگاهی به عملکرد سیاست‌ها و قوانین مرتبط با عدالت اجتماعی نشان می‌دهد شاخص‌های مطلوبی در خصوص تحقق این سیاست‌ها وجود ندارد. به همین دلیل مقاله‌ی حاضر در راستای پاسخ به این پرسش برآمده است که سیاست‌های عدالت اجتماعی در سال اول برنامه‌ی ششم توسعه چگونه محقق شده است؟ به عبارت دیگر این مقاله در صدد بررسی و پایش اجرای سیاست‌های عدالت در سال 1396 می‌باشد. هدف اصلی این مقاله پی بردن به این موضوع است که اجرای سیاست‌های عدالت در یک سال چگونه پیش می‌رود. اهمیت این مسئله به دلیل کوتاه بودن زمان رصد و پایش و تعمیم نتایج پایش برای بهبودی اجراء در سال‌های بعدی برنامه حیاتی می‌باشد. داده‌های این پژوهش به روش اسنادی و کتابخانه‌ای و با استفاده از گزارش‌های رسمی سازمان برنامه و بودجه جمع‌آوری شده‌اند که با روش تفسیری، تحلیل می‌گردند. به این ترتیب پس از بررسی میزان و نحوه‌ی اجرای برنامه‌ی ششم در حوزه‌ی عدالت موانع اصلی تحقق سیاست‌های عدالت در سال اول برنامه‌ی ششم استخراج گردیده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد ضعف در پیش بینی منابع مالی و غیر مالی، فرایند کند تدوین و تصویب آیین‌نامه‌ها و روند اداری، وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی، تأثیر تحریم‌ها و ضعف در عوامل مدیریتی برخی از مهم‌ترین موانع اجرای برنامه‌ی ششم توسعه در سال اول می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 629.81 K

رهیافتی مقایسه‌ای به جامعه‌شناسی سیاسی انقلاب اسلامی (مطالعه موردی: اثرات جامعه‌شناختیِ درآمدهای نفتی در دو کشور ایران و نروژ)

سعید چهرآزاد؛ فاطمه بائی

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 67-78

چکیده

  مفهوم کارویژه استخراجی در واقع منابعی است که تمامی نظام های سیاسی حتی ساده ترین آن ها از محیط خود بر میگیرند. رایج ترین شکل استخراج منابع در کشورهای امروزی دریافت مالیات است. منظور از کارویژه توزیعی نیز ...  بیشتر مفهوم کارویژه استخراجی در واقع منابعی است که تمامی نظام های سیاسی حتی ساده ترین آن ها از محیط خود بر میگیرند. رایج ترین شکل استخراج منابع در کشورهای امروزی دریافت مالیات است. منظور از کارویژه توزیعی نیز تقسیم انواع مختلف پول، کالا، خدمات و فرصت ها توسط سازمان های دولتی در میان افراد و گروه های موجود در جامعه است. نگارنده در این تحقیق در پی آن است تا به بررسی تاثیر درآمد های نفتی بر کارویژه های استخراجی و توزیعی نظام سیاسی در دو کشور ایران و نروژ بپردازد، که هر کدام از میزان قابل توجهی از منابع طبیعی بهره مند می باشند. اما به نظر می رسد تاثیر درآمد ناشی از این منابع در این دو کشور کاملا متفاوت بوده است. در واقع سوال اصلی این است که درآمدهای نفتی چه تاثیری بر کارویژه های نظام سیاسی دو کشور فوق دارند. در این پژوهش با بهره گیری از روش تطبیقی در پی آنیم تا مشخصا این تاثیر را بر دو کار ویژه استخراجی و توزیعی نظام سیاسی بررسی نماییم. این طور به نظر می رسد که درآمدهای نفتی تحت تاثیر عواملی مانند درجه توسعه یافتگی، کیفیت نهادهای حکمرانی و نحوه مدیریت تاثیری دو گانه و متفاوت بر این کارویژه ها در ایران و نروژ بر جای گذاشته اند. در فرایند تحقیق تلاش می شود به سوالات دیگری نیز پاسخ داده شود از جمله این که؛ نظریه بلای منابع چیست؟ عملکرد متفاوت کشورهای صاحب منابع طبیعی در چه عواملی ریشه دارد؟ پیشینه نفتی دو کشور ایران و نروژ چه تفاوتی با هم دارند؟ سه نوع عمده از تحلیل مقایسه ای در علوم اجتماعی وجود دارد؛ مطالعات موردی کشورها در چارچوب مقایسه ای، مطالعات نظام مند تعداد معدودی از کشورها و مقایسه جهانی بر پایه تحلیل آماری. در این تحقیق رویکرد سوم مورد استفاده قرار گرفته است که در آن با دو رهیافت مواجهیم" مقایسه کشورهای نسبتا مشابه "و" مقایسه کشورهای نسبتا متفاوت". 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 445.61 K

بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال روسیه پس از انقلاب اسلامی(2020-1997)

معصومه محمدی

دوره 1، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 69-109

چکیده

  سیاست خارجی ایران و روسیه در طی دوره های مختلف از فراز و نشیب ها، چالش ها، فرصت ها و اتفاقات متفاوتی گذر کرده است و دستخوش نتایج متفاوتی در هر دوره زمانی بوده است. اما آنچه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ...  بیشتر سیاست خارجی ایران و روسیه در طی دوره های مختلف از فراز و نشیب ها، چالش ها، فرصت ها و اتفاقات متفاوتی گذر کرده است و دستخوش نتایج متفاوتی در هر دوره زمانی بوده است. اما آنچه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی حائز اهمیت میباشد سیاستی است که ایران را نه زیر سلطه غربی‌ها و نه اینکه فرصتی به روسها برای اینکه یک سلطه طلبی جدید در کشور ایران داشته باشند قرار داده است. سیاست اصولی ایران در ارتباط با روسیه و غربی ها در چهار دهه اخیر حفظ شعار نه شرقی و نه غربی می باشد که در قانون اساسی هم از آن به صراحت یاد شده، لذا استقلال کشور اولویت اصلی سیاست خارجی ج.ا.ا می باشد و ایران باید از اقتدار روسیه در جهت پیشبرد اهداف امنیتی- نظامی، اقتصادی و فرهنگی در منطقه بهره جوید. بنابراین ایران مستقل و روسیه مقتدر که می توانند با حفظ و گسترش روابط خود، همکاری‌های قابل توجهی در جهت حفظ منافع داشته، از همه مهمتر دست تمامی کشورهای غربی و اروپایی که قصدی جز سودجویی و بهره مندی از منافع آنها را ندارند را قطع کنند. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه اخیر پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر چه اصول و بنیادهای استوار بوده و به چه دستاوردها و اهدافی رسیده است؟ یافته‌های این پژوهش نشان از تلاش های هر دو کشور در جهت عادی سازی روابط و گسترش و حفظ منافع و ارتقای جایگاه ایران در منطقه با توجه به سیاست‌های اعمالی در این دهه ها می باشد و از همه مهمتر ترسیم و پیشبرد آینده‌ای که در آن سطح همکاری‌ها به حداکثر رسیده و هر دو کشور در شرایط تحریم بتوانند رشد قابل توجهی در منطقه داشته و هدفی جز ایمن‌سازی منطقه نداشته باشند.

---

• مشاهده مقاله

شیفت از ساختار سنتی به ساختار پست مدرن در جامعه ایران و تاثیر آن بر تحول توسعه سیاسی و رویکرد روابط بین الملل پس از انقلاب

حامد روشن چشم؛ محمدحسین دشتی

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 75-103

چکیده

  شکل گیری ساختارهای جامعه مطابق دیدگاه ساختارگرا بواسطه کنش میان اعضای جامعه و تولید نشانه های مشابه در یک نظامی از نشانه ها به وجود می آید. این کنش ها در ارتباط با یکدیگر به یک «نظم تعاملی» می رسند ...  بیشتر شکل گیری ساختارهای جامعه مطابق دیدگاه ساختارگرا بواسطه کنش میان اعضای جامعه و تولید نشانه های مشابه در یک نظامی از نشانه ها به وجود می آید. این کنش ها در ارتباط با یکدیگر به یک «نظم تعاملی» می رسند که الگو ها، ساختارها و نهادهای جامعه از درون آن سر بر می آورند. از این جهت فرآیند توسعه جامعه از رهگذر این ساختارها و نهادها صورت می پذیرد. از این جهت بررسی شیفت  ساختار سنتی و اجتماعی یک جامعه و تاثیر آن بر تحول توسعه حائز اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تحول در ساختار اجتماعی ایران است. سوال اصلی پژوهش این است که شیفت از ساختار سنتی به ساختار پست مدرن چه تاثیری بر فرآیند توسعه سیاسی و رویکرد روابط بین الملل در ایران دارد. فرضیه پژوهش این است که تحول در ساختار اجتماعی باعث شکل گیری ساختارها و نهادهای جامعه ایران می شود که مفهوم توسعه بیش از آنکه بر وحدت و توسعه اقتصادی معطوف کند بر کثرت و توسعه انسانی تاکید دارد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از رویکرد تلفیقی همچنین گردآوری کتابخانه ای بر این نتیجه است که تحول صورت گرفته در ساختار سنتی که در اوایل انقلاب اسلامی حاکم بود و عمدتا در قالب نقش های مشخص افراد و نظام خانواده صورت می پذیرفت که توسعه جامعه را به صورت سنتی و رشد ارگانیک ترسیم می کرد به کنش ساختار  پست مدرن که عمدتا در انسان مجازی و نقش های متکثر و متضاد صورت می پذیرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 772.32 K

تأثیرسنجی قرائت دینی بر خوانش متفاوت از جایگاه اجتماعی زنان در اندیشه گفتمان فقاهتی و نواندیشان دینی پس از انقلاب اسلامی

محسن شفیعی سیف آبادی

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 79-106

چکیده

  هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تأثیر عوامل محیطی-ایدئولوژیکی و قرائت دینی بر خوانش متفاوت از مفهوم حقوق زنان در اندیشه گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی و نواندیشان دینی پس از انقلاب اسلامی بر مبنای نظریه کوئنتین ...  بیشتر هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تأثیر عوامل محیطی-ایدئولوژیکی و قرائت دینی بر خوانش متفاوت از مفهوم حقوق زنان در اندیشه گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی و نواندیشان دینی پس از انقلاب اسلامی بر مبنای نظریه کوئنتین اسکینر است. از همین رو سوالی که مطرح می­شود عبارت است از اینکه «اختلاف آراء اندیشمندان فقه محور و نواندیشان دینی در خصوص جایگاه اجتماعی زنان از چه عاملی نشأت گرفته است؟» نتایج حاصل از تحقیق که با روشی توصیفی-تحلیلی و آزمون نظریه با مورد بدست آمده است، نشان می­دهد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، با ورود به عرصه عملی سیاست و بخصوص از دهه هفتاد، با مسائل جدیدِ علمی، آراء سیاسی تازه و روش­های نوینِ­تفسیرِ متون دینی روبرو شدیم. یکی از جریانهایی که برای تفسیر متون دینی از روش­های جدید استفاده کرد جریان نواندیشی دینی است. این جریان با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه­ای تفسیر نمود که قابلیت پذیرش حقوق زنان، آنگونه که امروزه بیان می­شود و متناسب با عصر کنونی است را داشته باشد، تا به زعم خود کرامت زنان متناسب با شرایط روز حفظ گردد و از بی­عدالتی نسبت به آنها جلوگیری شود. همزمان با آنها، گفتمان فقاهتی، با تأکید بر روش فقهی و سنتی عالمان دینی، به حفظ جایگاه دین در حوزه مسائل اجتماعی جهت تأمین سعادت ابدی انسان­ها می­اندیشید. آنها در همین راستا، فهم فقه محورانه از دین را ضروری می­دانند. به باور این گفتمان، حقوق محوله به زنان در جوامع اسلامی، برخاسته از فطرت آنها است و تنها با استناد به چهارچوب احکام اسلامی-فقهی قابل فهم است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 590.21 K

تاثیر هویت ملی چندپارۀ ایران بر توسعه سیاسی کشور

سید محمدرضا موسوی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 81-100

چکیده

  پژوهش حاضر با اتکاء به این مفروض که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران صرفا با رهیافت­ های مادی­ گرایانه و عینیت­ محورانه قابل تفسیر، تبیین و مطالعه نمی­ باشد، درصدد تحلیل و واکاوی نقش مفهومِ بین­ ...  بیشتر پژوهش حاضر با اتکاء به این مفروض که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران صرفا با رهیافت­ های مادی­ گرایانه و عینیت­ محورانه قابل تفسیر، تبیین و مطالعه نمی­ باشد، درصدد تحلیل و واکاوی نقش مفهومِ بین­ الاذهانی «انگاره­ های هویت ملی» در تکوین و شکل­ گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران- در بازه زمانی مورد بررسی- می­باشد. بدین منظور هویت ملی ایران در چهاچوب مولفه ­های سه­گانه فرهنگی آن یعنی اسلامیت، ایرانیت و تجدد مورد ژرف­اندیشی قرار گرفته و تاثیر آن بر سیاست خارجی ایران بین سال­ های 1392-1368 در قالبِ نظریۀ برسازه­ گرایی به مداقه گذاشته شده است. لذا سوال اصلی پژوهش این است که مولفه ­های سه­ گانه فرهنگی هویت ملی چه نقشی بر تکوین و شکل گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(1368-1392) داشته است؟ فرضیه کار نیز بدین صورت تدوین شده است که به نظر می رسد مولفه های سه­گ انه فرهنگی هویت ملی اساسِ تکوین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوره­ی مورد بررسی را شامل می شود. در این راستا تحقیق حاضر کوشیده است تا نشان دهد انگاره­ های بین الاذهانی در بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران صرفا در مولفه­های خاص هویت یافت نمی شود، بلکه در درون هویت ملی، دگرهای هویتی شکل گرفته ­ی متضاد و پارادوکس نیز در تکوین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نقش به سزایی دارند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 540.28 K

علل انقلاب 1357 در ایران و دستاوردهای چهل ساله؛ با استفاده از نظریه توسعه نامتوازن

سعید محمدی گماری؛ حمید صالحی

دوره 1، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 95-136

چکیده

  با وقوع انقلاب 1357، محققان و اندیشمندان علوم اجتماعی به مطالعه در مورد دلایل وقوع این انقلاب پرداخته و درصدد برآمدند تا چارچوب­های نظری در این زمینه ارائه دهند. هر یک از چارچوب­های نظری، ضمن پذیرش ...  بیشتر با وقوع انقلاب 1357، محققان و اندیشمندان علوم اجتماعی به مطالعه در مورد دلایل وقوع این انقلاب پرداخته و درصدد برآمدند تا چارچوب­های نظری در این زمینه ارائه دهند. هر یک از چارچوب­های نظری، ضمن پذیرش وجود عوامل مختلف در وقوع انقلاب ایران بر یک عامل به عنوان عامل اصلی اشاره می­کنند. بر طبق نظریه توسعه نامتوازن، انقلاب ایران به این علت رخ داد که شاه ایران در حوزه­های اجتماعی ـ اقتصادی به نوسازی­هایی پرداخت و در نتیجه طبقات کارگر و متوسط جدید را گسترش داد اما از نوسازی در حوزه­ی سیاسی ناتوان ماند، در نتیجه شکاف عمیق میان نظام اقتصادی ـ اجتماعی توسعه یافته و نظام سیاسی توسعه نیافته چنان وسیع شد که منجر به سقوط رژیم گردید. بایندر، آبراهامیان، میلانی و زیباکلام از جمله نویسندگان معتقد به این نظریه در وقوع انقلاب ایران هستند. بررسی نظریه توسعه نامتوازن در تبیین علت وقوع انقلاب ایران مسأله­ای است که در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع و تحقیقات در دسترش، مورد پژوهش قرار گرفته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1 M

انقلاب اسلامی، مردم سالاری دینی و مشارکت سیاسی زنان

مریم شفیعی؛ علی شیرخانی؛ محمد ترابی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 101-126

چکیده

  یکی از مهم‌ترین راه‌های دستیابی به توسعه، مشارکت تمام افراد جامعه است و این امر در گرو برقراری روابط و مناسبات اجتماعی مطلوب و عادلانه امکان پذیر است. مشارکت سیاسی زنان یکی از موضوعات مهمی است که شاخص ...  بیشتر یکی از مهم‌ترین راه‌های دستیابی به توسعه، مشارکت تمام افراد جامعه است و این امر در گرو برقراری روابط و مناسبات اجتماعی مطلوب و عادلانه امکان پذیر است. مشارکت سیاسی زنان یکی از موضوعات مهمی است که شاخص مهم، در فرآیند توسعه پایدار هر جامعه‌ای محسوب می‌شود. هر چه جامعه از روابط اجتماعی انسانی‌تر و عادلانه‌تر برخوردار باشد، مشارکت و همکاری افراد بیشتر و بهتر می‌گردد. در واقع مشارکت معلول ساختارها و کارکرد روابط اجتماعی و نحوی توزیع امکانات، منابع، نحوه تقسیم کار و مسولیت‌ها در جامعه است. تغییر و تحولاتی که در دهه‌های اخیر در حوزه سیاسی و اجتماعی زنان در ایران بوجود آمده است، افزایش سطح تحصیلات، مشارکت در زمینه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و به طور کلی تلاش آنها برای کسب نقش های مختلف در اجتماع نشان دهنده فعال شدن نقش زنان در عرصه‌های مختلف است. اما با این حال مشاهده می‌شود که حضور و مشارکت زنان در رده‌های بالای مدیریتی دارای مشکلات جدی می‌‌‌‌‌باشد. در این بین پرسشی مطرح است این که آیا پیروزی انقلاب اسلامی تاثیری بر کیفیت مشارکت سیاسی زنان داشته است؟ چه موانعی بر سر راه مشارکت سیاسی زنان وجود دارد؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد با توجه به اینکه آموزه‌های انقلاب اسلامی بر استقلال طلبی، ظلم‌ستیزی، عدالت اجتماعی و عدالت جنسیتی تاکید دارد و این مفاهیم در مشارکت تجهیزی زنان نقش اساسی را داشته است و کمتر به مشارکت از نوع مستقل آن توجه شده است. ساختار و بافت سنتی که بر تار و پود فکر و اندیشه‌ی مردم جامعه تنیده شده است، متاثر از فرهنگ سیاسی جامعه ایران می‌باشد و به نظر می‌رسد  مانع جدی برای احقاق حقوق و مشارکت زنان محسوب می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 675.12 K

جامعه‌شناسی سیاسی؛ عوامل فردی، روان‌شناختی شکل‌گیری نگرش سیاسی در انقلاب اسلامی

وحید ریاضی؛ کاظم سام دلیری

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 105-122

چکیده

  جامعه‌شناسی مطالعه رفتار انسان در زمینه اجتماعی است. بنابراین جامعه، واحد اساسی تحلیل است. از طرفی سیاست حل تضادهای انسان‌هاست؛ فرایندی است که جامعه از طریق آن منابع و ارزش‌ها را مقتدرانه توزیع، تصمیمات ...  بیشتر جامعه‌شناسی مطالعه رفتار انسان در زمینه اجتماعی است. بنابراین جامعه، واحد اساسی تحلیل است. از طرفی سیاست حل تضادهای انسان‌هاست؛ فرایندی است که جامعه از طریق آن منابع و ارزش‌ها را مقتدرانه توزیع، تصمیمات را اتخاذ یا سیاست‌ها را تعیین می‌کند؛ بنابراین سیاست، اعمال قدرت و نفوذ در جامعه است. این در حالی است که انقلاب اسلامی ایران با پیدایش خود در عصری که حضور اجتماعی دین پایان‌یافته تلقی می‌شد، چالش‌های نظری فراوری آنچه دنیای غرب آن را یوتوپیای بشر می‌پنداشت، ‌ایجاد کرد و در پی آن موجی از نظریه‌پردازی غرب را به خود معطوف ساخت. با این توصیف نقطة تعاملی جامعه‌شناسی و سیاست را می‌توان در نگرش سیاسی مظرح کرد. چراکه نگرش سیاسی مفهومی پُرکاربرد در روان‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی سیاسی است؛ با این وجود توجه اندکی به آن در این رشته می‌شود. اما، به جهت اهمیت نگرش سیاسی در افزایش احتمال پیش‌بینی رفتارهای سیاسی می‌باید توجه به آن مطمح نظر قرار گیرد. مقاله حاضر با هدف تبیین جامعه‌شناسی سیاسی؛ عوامل فردی، روان‌شناختی شکل‌گیری نگرش سیاسی به‌عنوان محرک مهم این تحقیق برای تعیین معنا و چگونگی شکل‌گیری نگرش سیاسی در دستور کار قرار گرفت تا ضمن بسط نظری مفهوم نگرش سیاسی عوامل و چگونگی شکل‌گیری آن‌ با بهره‌گیری از رویکرد آمیخته و روش توصیفی- تحلیلی توضیح می‌دهد. نتایج از یافته‌های تحقیق مبین شناخت نگرش سیاسی به شناخت احتمالی کنش‌های سیاسی کمک کرده و قابلیت پیش‌بینی در حوزه سیاست را افزایش می‌دهد. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 537.11 K